ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระผู้มีพระภาคเจ้าจำแนกกรรมไว้โดยปริยายแห่งพระสูตร ๑๑ ประเภท โดยปริยายแห่งพระอภิธรรม ๑๖ ประเภท โดยปริยายแห่งปฏิสัมภิทามรรค ๑๒ ประเภท
พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้า 133
กรรม ๑๖ อย่างตามแนวพระอภิธรรม
ส่วนพระอภิธรรมปริยาย ท่านจำแนกกรรมไว้ ๑๖ อย่าง. คือ
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อันคติสมบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อันอุปธิสมบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อันกาลสมบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อันปโยคสมบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อาศัยคติวิบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อาศัยอุปธิวิบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อาศัยกาลวิบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานชั่ว ลางอย่าง อาศัยปโยควิบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันคติวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันอุปธิวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันกาลวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันปโยควิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อาศัยคติสมบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อาศัยอุปธิสมบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อาศัยกาลสมบัติ ให้ผล ๑
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อาศัยปโยคสมบัติ ให้ผล ๑.

กรรมดีอันวิบัติ ๔ ห้ามไว้ไม่ให้ผล คืออะไร?
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันคติวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
ส่วนผู้ใดเมื่อกรรมที่สมควรแก่การเสวยอิฏฐารมณ์เป็นกิจยังมีอยู่นั่นแล ไปเกิดในทุคติภพ กรรมของเขานั้น ชื่อว่าห้ามคติวิบัติให้ผลก็หามิได้.
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันอุปธิวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
ส่วนผู้ใดเกิดในพระราชวัง หรือในเรือนของราชมหาอำมาตย์เป็นต้น ด้วยอานุภาพแห่งบุญกรรมเป็นคนบอด เป็นคนง่อย เป็นคนกระจอก หรือว่าเป็นคนเปลี้ย คนทั้งหลายไม่ยอมให้ตำแหน่งแก่เขา เพราะเห็นว่า เขาไม่เหมาะสมแก่ตำแหน่งอุปราชเสนาบดี และขุนคลังเป็นต้น บุญของเขาตามที่กล่าวมานี้ ชื่อว่าห้ามอุปธิวิบัติให้ผลก็หามิได้.
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันกาลวิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
ส่วนผู้ใดเกิดในหมู่มนุษย์ ในเวลาข้าวยากหมากแพง ในเวลาที่ (ตระกูล) เสื่อมสิ้นสมบัติแล้ว หรือในอันตรกัป กรรมดีของเขานั้น ชื่อว่าห้ามกาลวิบัติให้ผลก็หามิได้.
- กรรมสมาทานดี ลางอย่าง อันปโยควิบัติห้ามไว้ ยังไม่ให้ผล ๑
ส่วนผู้ใดไม่รู้เพื่อจะยังความเพียรให้เกิดขึ้น ตามนัยที่ได้กล่าวแล้วในหนหลังนั่นแหละ กรรมดีของเขานั้น ชื่อว่าห้ามปโยควิบัติให้ผลก็หามิได้.

[สรุป]
บางคนกล่าวว่าทำไมต้องทำความดีด้วย หรือทำดีแล้วก็ยังไม่เห็นผลของความดีเลย อยากให้ความดีให้ผลไวๆ แม้ว่าเจตนาเจตสิกที่เกิดกับชวนจิตดวงที่ ๑ จะให้ผลในชาตินี้อัตภาพนี้จริง แต่กรรมนั้นจะให้ผลภายในชาตินั้นทันทีหรือถูกสิ่งใดห้ามไว้นั้น ผู้ที่ทราบถ่องแท้คือพระผู้มีพระภาคเจ้า แม้อย่างนั้น กรรมดีที่กระทำไว้สำหรับผู้นั้นก็เป็นอุปถัมภ์ผู้นั้นคือนำความสุขมาให้ตราบที่มีชีวิตอยู่ นอกจากเป็นผู้ที่ทำบุญไว้แล้วในอดีต ถ้าขาดการศึกษาศิลปะความรู้เพื่อประกอบอาชีพ ขาดปโยคสมบัติบุญที่ทำไว้ก็ไม่อาจให้ผลด้วย ลูกเศรษฐีไม่เล่าเรียนศิลปะวิธีการหาเลี้ยงชีพ ก็ใช้ทรัพย์จนหมด ก็พบกับความยากจนลำบากได้เช่นกัน
ขอกราบอนุโมทนา