จิตเกิดดับสืบต่อกัน จิตประเภทหนึ่งเกิดดับ จิตอีกประเภทหนึ่งเกิดต่อ สืบเนื่องไม่ขาดสาย ในชีวิตประจำวัน เมื่อพิจารณาพบว่า กุศลเกิดสลับกับอกุศลได้ เช่น ขณะที่ให้ทานแก่ขอทาน สงสารในความลำบากของเขาขณะหนึ่ง ระลึกในกุศลว่ากำลังให้ทานขณะหนึ่ง ปราถนาผลของทานขณะหนึ่ง ก็เกิดดับสลับกันไปๆ มาๆ หรือ ตอนโกรธ ขณะโกรธ ขณะกลัวผลของอกุศลกรรมหากพลั้งพูดไม่ดีไป ขณะกลัวอีกฝ่ายเสียใจ และขณะชี้แจงเพื่อมุ่งประโยชน์ ก็คนละขณะกัน เกิดสลับกันไวมาก ประหนึ่งว่าพูดด้วยความโกรธ แต่แท้จริงวจีกรรมนั้นเพื่อชี้แจงด้วยวาจาที่มีเจตนาดี แม้สลับกับโทสะอย่างรวดเร็ว จึงปรากฏน้ำเสียงที่ฟังแล้วขุ่นๆ โดยในลักษณะนี้ เห็น ได้ยิน คิด ก็คนละขณะจิตกัน

จากตัวอย่างที่กล่าวมา จึงเกิดคำถามที่ว่า จิตที่เกิดสืบต่อ จำเป็นต้องมีลำดับเกี่ยวข้องอย่างไร เพราะ อกุศลจิตดับ บางทีกุศลจิตเกิดต่อ บางที กุศลจิตดับ อกุศลจิตเกิดต่อ บางครั้งอกุศลจิตประเภทโทสะดับ อกุศลจิตประเภทโลภะเกิดต่อ

รบกวนขอความกระจ่างด้วยครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
จิต เป็นสภาพธรรมที่มีจริงๆ เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งอารมณ์ จิตเป็นนามธรรม เป็นสภาพรู้ เป็นธาตุรู้ จิตเกิดดับสืบต่อกันอย่างรวดเร็ว สุดประมาณได้ นั้น เป็นความจริง ตามพระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง จากการที่พระองค์ได้ทรงตรัสรู้
ความเป็นจริงของจิต คือ จิตจะไม่เกิดพร้อมกันหลายๆ ขณะ แต่เกิดทีละขณะๆ และเมื่อจิตขณะหนึ่งดับไปแล้ว ก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อทันที และ เป็นลำดับด้วยดี ด้วย ไม่สับลำดับกัน ซึ่งเป็นเรื่องที่ละเอียดลึกซึ้งอย่างยิ่ง แม้แต่ที่กล่าวถึงในประเด็นคำถาม ก็แสดงให้เห็นถึงความเป็นจริงของสภาพธรรมที่เกิดดับอย่างรวดเร็ว แต่ก็ยังไม่สามารถที่จะรู้ตรงตามความเป็นจริงตรงลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนั้น เพียงแต่พิจารณา ไตร่ตรองตามพระธรรมที่ได้ยินได้ฟัง ว่า ขณะที่ให้ทาน ก็ขณะหนึ่ง ขณะที่ติดข้องยินดีพอใจ ก็ขณะหนึ่ง ขณะที่โกรธขุ่นเคืองใจ ก็ขณะหนึ่ง ไม่ใช่ขณะเดียวกัน และ กว่าจะถึงขณะที่เป็นกุศล หรือ อกุศล แต่ละขณะๆ นั้น มีจิตเกิดดับสืบต่อกันหลายขณะ ซึ่งนั่นก็แสดงถึงความเป็นจริงของสภาพธรรมที่เกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุตามปัจจัย ไม่ใช่เรา
จึงต้องฟัง ต้องศึกษาพระธรรม ต่อไป ทั้งหมดที่ฟังที่ศึกษา นั้น ก็เพื่อความเข้าใจว่าเป็นธรรม ไม่ใช่เรา ครับ
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขออนุโมทนาครับ

คำว่าเป็นลำดับด้วยดี ไม่สับลำดับกันนั้นมีความละเอียดว่าอย่างไรครับ

เรียนความคิดเห็นที่ ๓ ครับ
ขอเชิญศึกษาเพิ่มเติมได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ครับ
อนันตรปัจจัยและสมนันตรปัจจัย
สมนันตรปัจจัย
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...