ถ. ขอถามดังนี้ ไปวิเวกเดินจงกรม มองเห็นต้นไม้ทุกชนิด ถ้าไม่มีคนไปตั้งไปว่าเขาก็ไม่ได้ว่าเขาเป็นอะไร ไม่ใช่อะไร มันโผล่ขึ้นมาแล้วแต่กิ่งก้านออกใบ เขาไม่ได้ว่าอะไรเลย คนก็เหมือนกัน ไม่ได้เป็นอะไรทั้งนั้น ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ เขาไม่ได้ว่าเขาเป็นอะไร แต่คนไปตั้งไปว่าเขาเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ เขาก็เลยเป็นตามคนเขาว่า มีความเห็นจากใจอย่างนี้ เห็นผิดหรือเห็นถูก

สุ. ไปวิเวก เดินจงกรม เป็นเรื่องใหญ่ที่จะต้องศึกษาโดยละเอียดให้เข้าใจ ไปวิเวกไปอย่างไร และเดินจงกรมต่างกับขณะที่เดินทุกๆ วันนี้อย่างไร มองเห็นต้นไม้ทุกชนิด ถ้ามีคนไปตั้งชื่อ เขาก็ไม่ได้ว่าเขาเป็นอะไร ต้นไม้ไม่มีจิต ฉะนั้น คนจะไปเรียกต้นไม้ว่าต้นมะม่วง ต้นไม้นั้นก็ไม่มีความรู้ว่ามีคนไปเรียกเขาว่าต้นมะม่วง ฉะนั้น เมื่อต้น ไม้ไม่มีจิต ก็ไม่ต้องไปยุ่งเกี่ยวกับเรื่องของต้นไม้เลย แต่ในขณะที่คนเห็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด ก็ใช้บัญญัติคำเรียกสิ่งนั้น เพื่อที่จะเข้าใจความหมายของสิ่งนั้น ไม่ใช่ว่าเห็นต้นไม้แตกกิ่งก้านออกดอกออกใบ แล้วไม่มีคำเลยที่จะเรียกต้นไม้นั้น

ฉะนั้น ก็ไม่สามารถที่จะเข้าใจกันได้ แต่ที่ใช้คำทุกคำก็เพื่อที่จะเรียกสิ่งที่มีจริง เพื่อที่จะให้เข้าใจว่าหมายความถึงอะไร เช่นถ้าเห็นสัตว์กับเห็นต้นไม้ ก็จะต้องรู้ว่าที่ใช้คำว่าสัตว์ ไม่ได้หมายความถึงต้นไม้ หรือที่ใช้คำที่ว่าต้นไม้ ก็ไม่ได้หมายความถึงสัตว์ต่างๆ นี่เป็นเพียงคำที่จะให้รู้ความหมายของสิ่งต่างๆ

ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...

แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 11