โกธนาสูตร - ๒๐ ก.ย. ๒๕๕๑
โดย บ้านธัมมะ  15 ก.ย. 2551
หัวข้อหมายเลข 9860

สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา

พระสูตร ที่นำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ที่ ๒๐ ก.ย. ๒๕๕๑ เวลา ๐๙:๐๐ - ๑๒:๐๐น. คือ

โกธนาสูตร


[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๒๐๓


[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๒๐๓

๑๑. โกธนาสูตร

[๖๑] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๗ ประการนี้ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ ธรรม ๗ ประการเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้เป็นข้าศึกกันในโลกนี้ ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลผู้นี้มีผิวพรรณทรามเถิดหนอ ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีผิวพรรณงาม ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธ ถูกความโกรธ ครอบงำย่ำยีแล้ว แม้จะอาบน้ำ ไล้ทา ตัดผมโกนหนวด นุ่งผ้าขาวสะอาดแล้วก็ตาม แต่ถูกความโกรธครอบงำแล้วย่อมเป็นผู้มีผิวพรรณทราม ดูก่อนภิกษุทั้งหลายนี้เป็นธรรมข้อที่ ๑เป็นผู้ความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายมีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนที่เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลผู้นี้พึงนอนเป็นทุกข์เถิดหนอข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันอยู่สบาย ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว แม้จะนอนบนบัลลังค์อันลาดด้วยผ้าขนสัตว์ลาดด้วยผ้าขาวเนื้ออ่อน ลาดด้วยเครื่องลาดแล้วอย่างดี ทำด้วยหนังชะมด มีผ้าดาดเพดาน มีหมอนหนุนศีรษะหนุนเท้าแดงทั้งสองข้างก็ตาม แต่ถูกความโกรธครอบงำแล้ว ย่อมนอนเป็นทุกข์ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๒ เป็นความมุ่งหมายของคนเป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนเป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลผู้นี้อย่ามีความเจริญเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีความเจริญ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว แม้จะถือเอาสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ก็สำคัญว่าเราถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์ แม้ถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์ ก็สำคัญว่าเราถือเอาสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ ธรรมเหล่านี้อันคนผู้โกรธ ถูกความโกรธครอบงำถือเอาแล้ว เป็นข้าศึกแก่กันและกัน ย่อมเป็นไปเพื่อความฉิบหายมิใช่ประโยชน์เกื้อกูล. เพื่อทุกข์ตลอดกาลนาน ดูก่อนภิกษุทั้งหลายนี้เป็นธรรมข้อที่ ๓ เป็นความมุ่งหมายของตนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ข้อให้บุคคลผู้นี้อย่ามีโภคะเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนที่เป็นข้าศึกกัน ย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีโภคะ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว แม้จะมีโภคะที่ตนหามาได้ด้วยความขยันหมั่นเพียร สั่งสมได้ด้วยกำลังแขน อาบเหงื่อต่างน้ำ เป็นของชอบธรรมได้มาโดยธรรมพระราชาทั้งหลาย ย่อมริบโภคะของคนขี้โกรธเข้าพระคลังหลวง ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๔ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนเป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลผู้นี้อย่ามียศเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนผู้เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมียศดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธ ถูกความโกรธครองงำย่ำยีแล้ว แม้จะได้ยศมาเพราะความไม่ประมาท ก็เสื่อมจากยศนั้นได้ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๕ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลนี้อย่ามีมิตรเลย ข้อนั้นเพราะเหตุไรเพราะคนที่เป็นข้าศึกกันย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันมีมิตร ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผู้โกรธ ถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว แม้เขาจะมีมิตรอำมาตย์ ญาติสายโลหิต มิตรอำมาตย์ญาติสายโลหิตเหล่านั้นก็เว้นเขาเสียห่างไกล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๖ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. อีกประการหนึ่ง คนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมปรารถนาต่อคนผู้เป็นข้าศึกกันอย่างนี้ว่า ขอให้บุคคลนี้ เมื่อตายไป พึงเข้าถึงอบายทุคติ วินิบาต นรก ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะคนที่เป็นข้าศึกกัน ย่อมไม่ยินดีให้คนที่เป็นข้าศึกกันไปสุคติ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คนผูกโกรธถูกความโกรธครอบงำย่ำยีแล้ว ย่อมประพฤติทุจริตด้วยกาย ด้วยวาจาด้วยใจ ครั้นตายไป ย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นธรรมข้อที่ ๗ เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ ดูก่อนภิกษุทั้งหลายธรรม ๗ ประการนี้แล เป็นความมุ่งหมายของคนผู้เป็นข้าศึกกัน เป็นความต้องการของคนผู้เป็นข้าศึกกัน ย่อมมาถึงหญิงหรือชายผู้มีความโกรธ. คนโกรธมีผิวพรรณทราม ย่อมนอนเป็น ทุกข์ ถือเอาสิ่งที่เป็นประโยชน์แล้ว กลับปฏิบัติ สิ่งอันไม่เป็นประโยชน์ ทำปาณาติบาตด้วยกาย และวาจา ย่อมถึงความเสื่อมทรัพย์ ผู้มัวเมา เพราะความโกรธ ย่อมถึงความไม่มียศ ญาติมิตร และสหาย ย่อมเว้นคนโกรธเสียห่างไกล คนผู้ โกรธย่อมไม่รู้จักความเจริญ ทำจิตให้กำเริบ ภัย ที่เกิดมาจากภายในนั่น คนผู้โกรธย่อมไม่รู้สึก คนโกรธย่อมไม่รู้อรรถ ไม่เห็นธรรม ความโกรธ ย่อมครอบงำนรชนในขณะใด ความมืดตื้อย่อมมี ในขณะนั้น คนผู้โกรธ ย่อมก่อกรรมที่ทำได้ยาก เหมือนทำได้ง่าย ภายหลังเมื่อหายโกรธแล้ว เขา ย่อมเดือดร้อนเหมือนถูกไฟไหม้ คนผู้โกรธย่อม แสดงความเก้อยากก่อน เหมือนไฟแสดงควัน ก่อน ในกาลใด ความโกรธเกิดขึ้น คนย่อมโกรธ ในกาลนั้น คนนั้นไม่มีหิริ ไม่มีโอตตัปปปะ และไม่ มีความเคารพ คนที่ถูกความโกรธครอบงำ ย่อม ไม่มีความสว่างแม้แต่น้อยเลย กรรมใดยังห่าง ไกลจากธรรม อันให้เกิดความเดือดร้อน เราจัก บอกกรรมเหล่านั้น เธอทั้งหลายจงฟังธรรมนั้น ไปตามลำดับ คนโกรธฆ่าบิดาก็ได้ ฆ่ามารดาของ ตนก็ได้ ฆ่าพระขีณาสพก็ได้ ฆ่าปุถุชนก็ได้ ลูก ที่มารดาเลี้ยงไว้จนได้ลืมตาดูโลกนี้ ลูกเช่นนั้น กิเลสหยาบช้า โกรธขึ้นมาย่อมฆ่าแม้มารดานั้นผู้ ให้ชีวิตความเป็นอยู่ได้ จริงอยู่ สัตว์เหล่านั้นมี ตนเป็นเครื่องเปรียบเทียบ เพราะคนเป็นที่รัก อย่างยิ่ง คนโกรธหมกมุ่นในรูปต่างๆ ย่อมฆ่า ตัวเองได้เพราะเหตุต่างๆ ย่อมฆ่าตัวเองด้วยดาบ บ้าง กินยาพิษบ้าง เอาเชือกผูกคอตายบ้าง โดด เขาตายบ้าง คนเหล่านั้นเมื่อกระทำกรรมอันมีแต่ ความเสื่อม และทำลายตน ก็ไม่รู้สึกความเสื่อม เกิดแต่โกรธ ตามที่กล่าวมานี้ เป็นบ่วงของมัจจุ- ราช มีถ้ำเป็นที่อยู่อาศัย บุคคลผู้มักโกรธ มีการ ฝึกตน คือปัญญา ความเพียรและสัมมาทิฏฐิ พึง ตัดความโกรธนั้นขาดได้ บัณฑิตพึงตัดอกุศล- ธรรมแต่ละอย่างเสียให้ขาด พึงศึกษาในธรรม เหมือนอย่างนั้น เธอทั้งหลายปรารถนาอยู่ว่า ขอ ความเป็นผู้ปราศจากความโกรธ ไม่มีความคับ แค้นใจปราศจากความโลภ ไม่มีความริษยา ฝึก ฝนตนแล้ว ละความโกรธได้ เป็นผู้ไม่มีอาสวะ จักปรินิพพาน.

จบ โกธนาสูตรที่ ๑๑


อรรถกถาโกธนาสูตรที่ ๑๑

โกธนาสูตรที่ ๑๑ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

����� ʻ�ڵ��ڵ� ���� �繷��ͺ� ����繷���ѡ �ͧ����繢���֡ �������õ�͡ѹ ��� �繼������������з�����֡����ҹ�鹻��ö������. ����� ʻ�ڵ��ó� ���� ���˵���觻���ª���ӹҨ�����ø. ����� ���õڶ��� ���� ���ͻ���ª�����ѹ�ҡ ���ͻ���ª�����͡���ҡ. ����� ͹�ڶ��� ���� ����觤��������ԭ. ����� ͵�� �� ���� ������� ����ִ����������ԭ. ����� �� ͵ڶ� ��˵��� ������� ͹�� ���鹶����Ҥ�����ԭ������. ����� ͹�ڶ� ��Ի�ڪ�� ������� ������˹������Ҷ�������觷������繻���ª������. ����� ͸� ����ҹ ������ҡ�зӡ�����ͻҳҵԺҵ����. ����� ⡸������������ ������� ���������Ǵ��¤�����Ҥ�ͤ����ø. ͸Ժ����� ����դ�������ѹ���ִ��ͨѺ��ͧ����. ����� ���ʡ��� ���� ��觤����������͸Ժ����� �繼���������� ��� �繼������� ����� ͹ڵ�� �ҵ����� �Դ������������. ����� ͵ڶ� � �ҹҵ� ������� ������ѡ����ª���ͤ�����ԭ. ����� ����� � ���ʵ� ����������������繸��� �����������Ի��ʹ�. ����� ͹ڸ��� ������Ҥ����״�ѹ��зӤ����ʹ. ���ͤ����״����. ����� ��� ����������ͺ��. ����� ������ڡ��� ������� ��觤�������ҡ ��ͫ�觤����繼��������ӹҨ ��� �����繼����˹�Ҷʹ��. �ͧ������� ���µ� ������� �ѧ�Դ������. �ҷ��ФҶ���� � ��� �˵� ����� ������� �����¤ӡ�������繷����þ. �ҷ��ФҶ���� � �ջ� �˵� �ԭڨ�� ������� ��鹪������ �������� ���������. ����� �����ҹ� ��������ѹ�Ӥ�����ʹ��͹����Դ.����� ������� ���� ���¸��������������Ի��ʹ�. ����� ��á� ����� 㹷����. ����� ��������� ���� ��觾������ ��;�Тճ�ʾ. ����� ��� �ҵ� �� ������� ����ѹ��ô������§ ��ͺ��ا����§����. ����� �ҳ��� ʹڵ� ���� ��������Ե����. �����˹ڵ� �ط�� �ضصڵҹ� ������� �ؤ�ż���ø����������ҵ���ͧ�����˵ؼŵ�ҧ � ���ѹ�ҡ. ����� �ҹ������ �بک�� ��������繼��������������������ҧ �. ����� êڪ��� ��ڬ ����¹�Ԥ������ ����͡�١�͵��. ����� ��ھ����� ��ڷ�� ������ҡ��ⴴ�͡���ҵ�¡���. ����� �ٵ˨ڨҹ� ������� �ӨѴ������ԭ��������. �Ѿ����� �Ե��� �Ѵ���� �Ե� ���. ����� �� ������بکԹ�� ������� �֧�Ѵ�����ø����·�Ф����֡��. ������ ���·�� ����˹?. �ͺ��� ���� ��� ��� �ѭ�� ������ ��зԯ��. ����� ��ڐ������¹ �ԯ���� ������� ���»ѭ���ѹ��ص�����Ի��ʹ� ��д�������ҷԯ�����ä�������. ����� ��� ������ԡ�ࢶ ������� �ؤ�ž֧�Ѵ͡��������� �»�С��� �֧�֡�����㹸��������������Ի��ʹ� �»�С�ù�鹹����. ����� ��⹷�����ڡ��� ��� ������� ���ö�һ���ª������� �ͤ����繼������ҡ ����������������ҷ������. ������� ͹����� ���� ����դ����Ѻ��. ����� ͹����ءڡ� ������� ���֧�����ǹ����㹷���˹� �ӷ�������㹺���駻ǧ ���·�駹����.

จบ อรรถกถาโกธนาสูตรที่ ๑๑



ความคิดเห็น 1    โดย pornpaon  วันที่ 16 ก.ย. 2551

ความโกรธ ความพยาบาท ย่อมทำร้ายตัวผู้โกรธนั้นเองก่อนใคร

เมื่อโกรธ มุ่งร้ายในผู้อื่น ย่อมชื่อว่า กำลังกระทำการมุ่งร้ายในตน

ขออนุโมทนาในกุศลจิตในความมีเมตตาของทุกท่านค่ะ


ความคิดเห็น 2    โดย michii  วันที่ 16 ก.ย. 2551
ขออนุโมทนา

ความคิดเห็น 3    โดย paderm  วันที่ 16 ก.ย. 2551

ธรรมของพระพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว

ขออนุโมทนาครับ


ความคิดเห็น 4    โดย ปริศนา  วันที่ 17 ก.ย. 2551


ขออนุโมทนาค่ะ


ความคิดเห็น 5    โดย suwit02  วันที่ 17 ก.ย. 2551

สาธุ


ความคิดเห็น 6    โดย เมตตา  วันที่ 15 ต.ค. 2551

ขออนุโมทนาค่ะ