อยากสอบถามอาจารย์เรื่องการสอนทางโลกว่า ถ้าท้อแท้ลำบากให้เปรียบเทียบตัวเองกับคนที่ด้อยหรือลำบากกว่าเรา ตามหลักโลกุตรธรรมเป็นสิ่งที่ควรละ ไม่งั้นมานะเจตสิกเกิดใช่ไหมครับ รบกวนอาจารย์ช่วยไขปัญหาที่สงสัยด้วยครับ ขอบคุณและอนุโมทนาสาธุ สาธุ สาธุ ด้วยครับ ขอบคุณครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

เมื่อได้ฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ก็จะมีความเข้าใจถูกเห็นถูก ที่ค่อยๆ เจริญขึ้นจากที่เคยคิดเอาเองว่าจะต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ โดยที่ไม่ตรงตามความเป็นจริงของสภาพธรรม ก็จะมีความเข้าใจถูกเห็นถูกตรงตามความเป็นจริงของธรรมตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง ก็เพราะอาศัยเหตุที่สำคัญคือ การฟังพระธรรมด้วยความละเอียดรอบคอบ ไม่ประมาทในแต่ละคำที่ได้ยินได้ฟัง ซึ่งมีความละเอียดลึกซึ้งเป็นอย่างมาก เป็นไปเพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกโดยตลอด แม้แต่ในเรื่องของ มานะ ก็เช่นเดียวกัน

มานะ ในทางธรรม เป็นอกุศลธรรม เป็นความสำคัญตน มีการเปรียบเทียบเกิดขึ้น เป็นธรรมที่มีจริง เกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุปัจจัย ตราบใดก็ตามที่ยังไม่ได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ ก็ยังมีเหตุปัจจัยที่จะทำให้มานะเกิดขึ้นเป็นไปได้ ตามการสะสมของแต่ละบุคคล มานะ เมื่อเกิดขึ้น ก็เกิดร่วมกับจิตที่เป็นโลภมูลจิตประเภทที่ไม่มีความเห็นผิดเกิดร่วมด้วย นี้คือ ความเป็นจริงของธรรม จะรู้หรือไม่รู้ก็ตาม แสดงให้เห็นถึงความเป็นจริงของธรรมที่เป็นอกุศลธรรมว่า มากมายทีเดียว เมื่อได้เหตุปัจจัยก็เกิดขึ้นทำกิจหน้าที่ ที่ตั้งแห่งความสำคัญตนนั้นมีมากทีเดียว ทั้งชาติตระกูล ยศ วิชาความรู้ การได้รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ เป็นต้น ล้วนเป็นที่ตั้งของมานะได้ทั้งนั้น มีความสำคัญว่าได้ดีกว่าผู้อื่น ต่ำกว่าผู้อื่น หรือเท่าเทียมกับผู้อื่น แต่ชีวิตประจำวันก็ไม่ได้มีเฉพาะขณะที่มีความสำคัญตนเกิดขึ้นเท่านั้น ยังมีขณะอื่นๆ อีก เป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง เป็นวิบากซึ่งขณะที่ได้รับผลของกรรม และยังมีขณะที่เป็นกิริยาด้วย (ถ้าได้ศึกษาในรายละเอียดต่อไป)

ทั้งหมดที่ได้ฟังได้ศึกษาก็เพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกตามความเป็นจริงว่า เป็นธรรม ไม่ใช่เรา เห็นถึงความหลากหลายของอกุศลธรรมในชีวิตประจำวัน ซึ่งจะต้องขัดเกลาด้วยกุศลธรรมและความเข้าใจถูกเห็นถูกต่อไป หนทางแห่งการอบรมเจริญปัญญาเท่านั้นที่จะเป็นไปเพื่อละกิเลสทั้งหลาย รวมถึงมานะด้วย เพราะมานะจะถูกดับได้อย่างหมดสิ้นเมื่อได้บรรลุถึงความเป็นพระอรหันต์ และสิ่งที่น่าพิจารณา คือ ไม่ว่าจะพบใคร ควรที่จะมีเมตตา หวังดีต่อกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน แทนที่จะเปรียบเทียบ ครับ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

อย่างนี้ทางโลกควรสอนให้ยอมรับและเข้าใจชีวิต ไม่ควรสอนให้เปรียบเทียบจะดีกว่าใช่ไหมครับ จะได้ไม่ขัดกับสัจจธรรมครับ

ขอบคุณและสาธุ สาธุ สาธุครับ

อกุศลทั้งหมดควรละ ควรงดเว้น ถ้าปัญญาเกิดก็จะทำหน้าที่เองค่ะ

กราบขอบพระคุณครับ ขออนุโมทนาทุกๆ ท่านครับ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ