เรียนถามท่านวิทยากร

มรรค ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ เป็นต้น เป็น สังขาร หรือ เป็นวิสังขาร ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก็ต้องมีความเข้าใจตั้งแต่ต้นในความหมาย ว่า สังขาร หรือ สังขารธรรม หมายถึงสภาพธรรมที่มีจริงๆ ที่เกิดขึ้นเพราะปัจจัยปรุงแต่ง ได้แก่ จิต ทั้งหมด เจตสิก ทั้งหมด และ รูป ทั้งหมด เป็นสังขาร หรือ สังขารธรรม ส่วน วิสังขารธรรม หมายถึง สภาพธรรมที่มีจริงๆ ที่ไม่เกิดไม่ดับ ได้แก่ พระนิพพาน เท่านั้น
ดังนั้น มรรค ทั้ง ๘ องค์ มีสัมมาทิฏฐิ เป็นต้น ก็เป็นสภาพธรรมที่เกิดเพราะปัจจัยปรุงแต่ง จึงเป็นสังขาร ไม่ใช่วิสังขาร ครับ
ขอเชิญศึกษาเพิ่มเติมได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ครับ
สังขารธรรม - วิสังขารธรรม
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขออนุโมทนาครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

เรียน อ.khampan.a

ที่กล่าวว่า รูปทั้งหมด เป็นสังขาร นั้น อยากทราบเพิ่มเติมว่า รูป ใน ขันธ์ 5 (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) ถือเป็น สังขาร ด้วยหรือไม่ หากเป็น เหตุใดจึงจัดแยกขันธ์

ขอขอบพระคุณ

เรียน ความคิดเห็นที่ 4 ครับ
พระธรรม เป็นเรื่องละเอียด มาก เมื่อกล่าวถึง สังขาร หรือ สังขารธรรม นั้น ย่อมมุ่งหมายถึง สภาพธรรมที่เกิดเพราะปัจจัยปรุงแต่งทั้งหมด ได้แก่ จิต เจตสิก และ รูป ตามที่ได้กล่าวไปแล้ว รูป ก็เป็นสังขาร ด้วย ในความเป็นสังขารธรรม เพราะรูป ก็เกิดเพราะปัจจัยปรุงแต่ง และ รูป ก็เป็นขันธ์ ด้วย เพราะรูป เกิดแล้วก็ดับไป ทรงไว้ซึ่งความว่างเปล่า ไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตน แม้แต่ที่กล่าวถึง ขันธ์ ๕ กับ สังขารธรรม ก็เป็นสภาพธรรมอย่างเดียวกัน เพราะกล่าวถึงสภาพธรรมที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยทั้งหมด สำคัญคือความเข้าใจที่ถูกต้อง ครับ
ส่วนที่กล่าวถึง สังขาร ซึ่งเป็นหนึ่งในขันธ์ ๕ (รูป เวทนา สังขาร วิญญาณ) นั้น สังขาร ในที่นี้ มุ่งหมายถึง เจตสิก ๕๐ ประเภท ซึ่งเป็นสังขารขันธ์ ที่ปรุงแต่งจิตให้เป็นไปต่างๆ ครับ
ขอเชิญคลิกอ่านความหมายของสังขารขันธ์ได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ ครับ
สังขารขันธ์

คำถาม - คำตอบ ทบทวน

สังขารธรรม เป็น สังขารขันธ์ ใช่ไหม?

(สังขารธรรมเป็นสังขารขันธ์ ก็มี ไม่ใช่สังขารขันธ์ ก็มี ที่เป็นสังขารขันธ์ ได้แก่ เจตสิก ๕๐ เท่านั้น นอกจากนั้นไม่ใช่สังขารขันธ์ เวทนาเจตสิก ๑ ดวง ไม่ใช่สังขารขันธ์ สัญญาเจตสิก ๑ ดวง ไม่ใช่สังขารขันธ์ รูปทั้งหมด ไม่ใช่สังขารขันธ์ และ จิตทั้งหมดไม่ใช่สังขารขันธ์)

สังขารขันธ์ เป็นสังขารธรรม ใช่ไหม?

(สังขารขันธ์ คือ เจตสิก ๕๐ ประเภท เจตสิก ๕๐ ประเภทนี้ เกิดเพราะปัจจัยปรุงแต่งแล้วก็ดับไป ดังนั้น สังขารขันธ์ จึงเป็นสังขารธรรม)

สังขารธรรม ที่ไม่ใช่สังขารขันธ์ มีไหม?

(มี คือ นอกเหนือไปจากเจตสิก ๕๐ ประเภท นั้น)

สังขารขันธ์ ที่ไม่เป็นสังขารธรรม มีไหม?

(ไม่มี เพราะเจตสิก ๕๐ ประเภท ที่เป็นสังขารขันธ์ ล้วนแล้วแต่เป็นธรรมที่เกิดเพราะปัจจัยปรุงแต่งทั้งนั้น)

...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ