พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ทุกนิบาตชาดก เล่ม ๓ ภาค ๓ - หน้าที่ 345

พระราชาทรงพาพระโพธิสัตว์ไป มีหมู่อำมาตย์แวดล้อม

เสด็จไปถึงที่นั้น ทอดพระเนตรเห็นเต่า จึงตรัสถามพระโพธิสัตว์

ว่า ดูก่อนท่านบัณฑิต ทำอย่างไรจึงได้ตกมา. พระโพธิสัตว์คิด

ว่า เราคอยมานานแล้ว ใคร่จะถวายโอวาทพระราชา เที่ยวตรอง

หาอุบายอยู่ เต่าตัวนี้คงจะคุ้นเคยกับหงส์เหล่านั้น พวกหงส์จึง

ให้คาบไม้ไปด้วยหวังว่า จะนำไปป่าหิมพานต์ จึงบินไปในอากาศ

ครั้นแล้วเต่าตัวนี้ได้ยินคำของใครๆ อยากจะพูดตอบบ้าง เพราะ

ตนไม่รักษาปาก จึงปล่อยท่อนไม้เสีย ตกจากอากาศถึงแก่

ความตาย จึงกราบทูลว่า ข้าแต่มหาราช ธรรมดาคนปากกล้า

พูดไม่รู้จบ ย่อมได้รับทุกข์เห็นปานนี้แหละ พระเจ้าข้า แล้วได้

กล่าวคาถาเหล่านี้ว่า :-

เต่าพออ้าปากจะพูด ได้ฆ่าตนเองแล้ว

หนอ เมื่อตนคาบท่อนไม้ไว้ดีแล้ว ก็ฆ่าตนเสีย

ด้วยวาจาของตนเอง. ข้าแต่พระองค์ผู้ประเสริฐ

ในหมู่นรชน บุรุษผู้เป็นบัณฑิต เห็นเหตุอันนี้

แล้ว ควรเปล่งแต่วาจาที่ดี ไม่ควรเปล่งวาจานั้น

ให้ล่วงเวลาไป ขอพระองค์ทรงทอดพระเนตร

เต่าผู้ถึงความพินาศเพราะพูด

พระราชาทรงทราบว่า พระโพธิสัตว์กล่าวหมายถึง

พระองค์ จึงตรัสว่า ท่านพูดหมายถึงเราใช่ไหม ท่านบัณฑิต.

พระโพธิสัตว์กราบทูลให้ชัดเจนว่า ข้าแต่มหาราช ไม่ว่าจะเป็น

พระองค์หรือใครๆ อื่น เมื่อพูดเกินประมาณย่อมถึงความพินาศ

อย่างนี้. พระราชาตั้งแต่นั้นมาก็ทรงงดเว้นตรัสแต่น้อย.

พระศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประชุม

ชาดก เต่าในครั้งนั้นได้เป็นโกกาลิกะในครั้งนี้ ลูกหงส์สองตัว

ได้เป็นพระมหาเถระสองรูป พระราชาได้เป็นอานนท์ ส่วน

อำมาตย์บัณฑิตได้เป็นเราตถาคตนี้แล.

จบ อรรถกถากัจฉปชาดกที่ ๕

ขออนุโมทนาครับ

บัณฑิตพูดพอประมาณ กล่าวคำอันเป็นธรรมถูกกาละ ประกอบด้วยประโยชน์ ไม่เพ้อเจ้อครับ ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนา K wannee's ค่ะ

เป็นพระสูตรที่ขอน้อมเพื่อการขัดเกลาค่ะ