ธัมมานุปัสสนา

ธัมมานุปัสสนา

ธมฺม (ธรรม) + อนุ (ตาม บ่อยๆ เนืองๆ) + ปสฺสนา (การเห็น การพิจารณา)

การพิจารณาเห็นธรรมบ่อยๆ เนืองๆ หมายถึง สติปัฏฐานขณะที่มีนามธรรมหรือรูปธรรมที่นอกเหนือจากกาย เวทนา จิต เป็นอารมณ์ เป็นการระลึกศึกษาที่ลักษณะของนามหรือรูป ซึ่งเคยยึดถือว่าเป็นตัวตนหรือสิ่งหนึ่งสิ่งใดตามปกติ คือไม่มีการจดจ้องหรือเพ่งเล็งที่จะต้องการรู้สภาพของนามใดหรือรูปใดมาก่อน แต่เพราะการสะสมความเข้าใจจากการฟัง การพิจารณาเป็นสังขารขันธ์ ปรุงแต่งให้สติพร้อมสัมปชัญญะเกิดขึ้น รู้ลักษณะของนามธรรมหรือรูปธรรม ซึ่งปรากฏโดยความเป็นสภาพรู้หรือสภาพที่ไม่รู้อารมณ์ เช่น ลักษณะที่ปรากฏทางตา (สี) ลักษณะที่ปรากฏทางหู (เสียง) ทางจมูก (กลิ่น) ทางลิ้น (รส) ปสาทรูป หรือเจตสิกประเภทต่างๆ ที่เคยยึดถือผิดว่าเป็นตัวตน หรือสิ่งหนึ่งสิ่งใด เป็นการละวิปลาส ที่ยึดถือว่าเป็นอัตตาในสิ่งที่เป็นอนัตตา