ศีลห้าข้อที่ ๑
ครั้งหนึ่งเมื่อประมาณ ๒๐ ปีมาแล้ว คราวนั้นผมเป็นหนุ่มน้อยบัณฑิต แรกเริ่มรับราชการ มีอันต้องไปหาข้อมูลเพื่อทำวิจัย ได้พบพระภิกษุรูปหนึ่งสายพระป่าอาจารย์มั่นด้วยความคะนองอยากลองภูมิพระก็ถามปัญหาหลายข้อ จำได้ข้อหนึ่งว่า เมื่อผมอยู่ในป่าและเป็นคนชอบอ่านหนังสือ ผมจุดเทียนอ่านหนังสือไม่มีเจตนาอย่างอื่น แต่เมื่อจุดเทียนก็มีแมลงตามตอมเล่นไฟ มาเป็นสิบเป็นร้อยและก็ตายลงไปต่อหน้าต่อตา บ้างถูกเผาในเปลวไฟทันที บ้างก็บาดเจ็บค่อยๆ ดิ้นตายไป ผมคงอ่านหนังสือต่อไปด้วยคิดว่าไม่ได้เจตนาแต่ไม่สบายใจ ผมถามท่านว่าผมบาปไหม ท่านตอบว่า ไม่บาปเพราะไม่ได้เจตนา
ทีนี้ผมถามต่ออีกว่า วันต่อมาผมจะจุดเทียนอ่านหนังสืออีก คราวนี้ผมรู้แล้วว่าหากจุดเทียนก็ต้องเกิดไฟ เมื่อเกิดไฟแมลงก็ต้องมาตาย การตายผมต้องมีส่วนอยู่ด้วย จะว่าไม่เจตนาก็ไม่ได้ ผมจะบาปไหมตอนนี้ผมเล็งเห็นผลแล้ว พระรูปนั้นก็ตอบว่า ถ้าคิดอย่างนั้นก็อย่าจุด หรือดับไฟเสีย
[เล่มที่ 44] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ 648
เรื่องบาปเรื่องกรรม พระพุทธองค์ได้แสดงไว้ชัดเจนว่า อยู่ที่เจตนา ถ้าหากเราคิดมากจนเกินไป ในชีวิตวันๆ หนึ่งไม่สามารถทำอะไรได้เลย เช่น ชาวนาไถนาทำให้สัตว์ต่างๆ ที่อาศัยอยู่ในดินตาย การขับรถไปต่างจังหวัดทำให้แมลงและสัตว์ตาย การเดินทางไปทำงานทำให้เหยียบสัตว์เล็กสัตว์น้อยตาย การเปิดไฟทำให้แมลงมาเล่นไฟตาย เป็นต้น ซึ่งตามความจริงในสมัยครั้งพุทธกาลก็มีการตามประทีป และมีแมลงมาตอมไฟทำให้แมลงตาย แต่พระพุทธองค์มิได้รับสั่งให้ดับประทีปนั้น
[เล่มที่ 42] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้าที่ 41
นายพรานกุกกุฎมิตร ท่านเป็นพระโสดาบัน แต่ท่านส่งอาวุธให้สามีผู้เป็นนายพรานเพื่อไปล่าเนื้อ การกระทำของภรรยาไม่มีเจตนาฆ่าเลย จึงไม่เป็นบาป
ในพระวินัยปิฎก ทรงอนุญาตให้พระภิกษุจุดไฟรับ เพื่อป้องกันตัวเองและเสนาสนะ จากไฟป่าที่ไหม้มาใกล้ ฉะนั้นการกระทำของเราในชีวิตประจำวัน ในบางครั้งทำให้สัตว์ตายโดยไม่เจตนาจึงไม่เป็นบาปครับ
ขออนุโมทนา
