อธิบดี ๔

 
บ้านธัมมะ
วันที่  18 ต.ค. 2551
หมายเลข  10160
อ่าน  4,526

อธิบดี ๔

จตฺตาโร (สี่) + อธิ (ยิ่ง ใหญ่ ทับ) + ปติ (ความเป็นใหญ่)

ความเป็นใหญ่ยิ่ง ๔ อย่าง หมายถึง สภาพธรรมที่เป็นใหญ่เป็นอธิปติปัจจัยให้สภาพธรรมที่เกิดร่วมด้วยคล้อยตามตนได้แก่

วิริยาธิปติ ความเพียรเป็นใหญ่ เช่นมีอุตสาหะในการอ่านพระไตรปิฏก แม้ยังไม่ค่อยจะเข้าใจ (วิริยเจตสิกที่เกิดกับชวนจิต๕๒ ดวง)

จิตตาธิปติ มีจิตเป็นใหญ่ เช่นมีความตั้งใจมั่นไม่เปลี่ยนใจที่จะ

ฉันทาธิปติ ความพอใจใคร่ที่จะทำเป็นใหญ่เช่น พอใจในการศึกษาพระธรรม พอใจในการดูภาพยนตร์หรือซื้อหาสิ่งของต่างๆ (ฉันทเจตสิกที่เกิดกับชวนจิต ๕๒ ดวง) ทำสิ่งใด สิ่งหนึ่งง่ายๆ ชวนจิต ๕๒ ดวง ที่มีเหตุ ๒ หรือเหตุ ๓

วิมังสาธิปติ มีปัญญาเป็นใหญ่ เช่นอ่านหรือฟังธรรมด้วยความเข้าใจอย่างดี (ปัญญาเจตสิกที่เกิดกับชวนจิต ๓๔ ดวง) อธิบดี ๔ นี้เป็นใหญ่ได้ทีละอย่าง ต่างจากอินทรีย์ซึ่งเป็นใหญ่ตามกิจของตนได้พร้อมๆ กันหลายอย่างและชวนจิต ๕๒ ดวงนั้น กามชวนจิต ๒๖ ดวงมหากุศลจิต ๘ มหากิริยาจิต ๘ อกุศลจิต ๑๐ เว้นโมหมูลจิต ๒ เพราะมีเหตุ ๑ และหสิตุปปาทจิต ๑ เพราะไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วย) บางครั้งก็มีสภาพธรรมที่เป็นอธิบดี บางคราวก็ไม่มี

สำหรับอัปปนาชวนจิต ๒๖ ดวง (มหัคคตกุศลจิต ๙ มหัคคตกิริยาจิต ๙ โลกุตตรจิต ๘) ต้องมีอธิบดีอย่างใดอย่างหนึ่งแน่นอน อธิบดี ๓ คือ ฉันทาธิปติ วิริยาธิปติ จิตตาธิปติ เกิดกับจิตได้ทั้งที่เป็นกุศล อกุศลและกิริยา ส่วน วิมังสาธิปติ เกิดกับจิตที่เป็นกุศลและกิริยาเท่านั้น


  ความคิดเห็นที่ 1  
 
suwit02
วันที่ 18 ต.ค. 2551

สาธุ

 
  ความคิดเห็นที่ 2  
 
happyindy
วันที่ 18 ต.ค. 2551

* * * ขออนุโมทนาค่ะ * * *

 
  ความคิดเห็นที่ 3  
 
เมตตา
วันที่ 20 ต.ค. 2551

ขออนุโมทนาค่ะ

 
  ความคิดเห็นที่ 4  
 
Nongnuch
วันที่ 17 ม.ค. 2554

Anumotana ka

 
  ความคิดเห็นที่ 5  
 
chureeporn
วันที่ 9 พ.ค. 2559

อนุโมทนาค่ะ

 
  ความคิดเห็นที่ 6  
 
chatchai.k
วันที่ 30 เม.ย. 2563

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

 
เขียนความคิดเห็น กรุณาเข้าระบบ