ไม่มีเรา ไม่มีเขา ไม่มีใคร......มีแต่เหตุปัจจัย ทั้งสิ้น !

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความบางตอนจากการบรรยายธรรม โดยอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ณ ตึกสภาการศึกษา มหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๒๕ ถอดเทป โดยคุณย่าสงวน สุจริตกุล

เช่น ท่านที่สนใจ ในการฟังพระธรรม มีการศึกษาพระธรรมถ้าไม่พิจารณาถึง "ปกตูปนิสสยปัจจัย" อาจจะไม่ทราบว่าเพราะอะไร จึงทำให้เป็นผู้ที่สนใจศึกษาพระธรรม แต่ให้ทราบว่าท่านที่สนใจศึกษาพระธรรมจะให้ไม่สนใจศึกษาพระธรรมก็ไม่ได้ เพราะว่า ต้องเป็นไปตาม "ปกตูปนิสสยปัจจัย" เพราะว่าเป็นผู้ที่มีปกติสะสมกุศล ที่ประกอบด้วยปัญญาหรือ สัทธา ศีล สุตตะ จาคะ มาแล้วในอดีต

ชีวิตประจำวันของท่านผู้ฟังซึ่งเป็นผู้ที่ให้ทาน ในขณะให้ทานนั้น สามารถที่จะระลึกรู้ "ลักษณะ" ที่ไม่ใช่ตัวตน สัตว์ บุคคล ได้ เพราะว่า แม้การให้ทาน หรือ กุศล ที่เป็นไปในทาน ในขณะนั้นก็เป็นเพราะ "ปัจจัย" คือ "ทานกุศล" ที่ได้กระทำมาแล้วในอดีตเป็นปัจจัย

แต่ว่า ชีวิตของแต่ละคนก็มีการสะสม ในเรื่องสภาพธรรมทั้ง จิต เจตสิก ใน "ลักษณะ" ที่ต่างๆ กัน เช่น บางท่าน ก็เป็นผู้ที่ให้ทานมากจริงๆ มี "อุปนิสสัย" ในการให้ทานแต่เป็น ผู้ที่มีศีลน้อย หรือว่า เป็นผู้ที่มีสุตตะน้อยคือ การฟัง การศึกษาน้อย ก็เป็นไปตาม "ปัจจัย" อีกเหมือนกัน เพระว่า สะสม "ปัจจัย" ที่จะทำ ทานกุศล มากกว่าแต่ว่าไม่ได้สะสม "ปัจจัย" ในการฟังในการศึกษาพระธรรมหรือว่า ในการเจริญศีล ให้มั่นคง

หรือว่า บางท่าน ก็เป็นผู้ที่มีศีลดีเพราะว่า "อุปนิสสัย" สะสมมาในการที่จะวิรัติทุจริตทางกาย วาจา.แต่เป็นผู้ที่มีทานกุศลน้อย นี่ก็เป็นไปตาม "เหตุปัจจัย" ทั้งสิ้น หรือว่าบางท่านเป็นผู้ที่มี ศีลดีแต่ มีเมตตาน้อยเป็นไปได้ไหมคะ

เพราะฉะนั้น "ศีลย่อมไม่มั่นคง" ถ้าเป็นผู้ที่ขาดเมตตา เพราะว่า บางท่านเป็นผู้ที่ไม่กระทำทุจริตทางกาย วาจาเป็นปกติ แต่ว่า "เป็นผู้ที่เห็นแก่ตัว" คิดถึงแต่ความสุขของตัวเองไม่คำนึงถึงความสุขของผู้อื่น ก็แสดงว่าเป็นผู้ที่มีศีลดี แต่ขาดความเมตตา

เพราะฉะนั้น จะเห็นได้ว่า ถ้ามีการ "ปรารถนาความสุขของตัวเอง" มากขึ้น ศีลนั้นก็ย่อมจะไม่มั่นคงเพราะว่า ย่อมจะมีการกระทำทุจริต ทางกาย ทางวาจา
นี่ ก็เป็นขณะที่กุศลเกิดขึ้นในวันหนึ่งๆ แล้วแต่ว่าจะเป็นกุศลประเภทของทาน ศีลหรือ การอบรมเจริญปัญญา

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ คุณแม่ และสรรพสัตว์