จนกว่าความเข้าใจของเราจะเพิ่มมากขึ้น

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สนทนาธรรม ณ วัดดงเทวี อ.เชียงดาว จ. เชียงใหม่ โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ พ.ศ. ๒๕๔๔

การศึกษาธรรมะ เพื่อเข้าใจธรรมะเรายังไม่ต้องไปสนใจ สติ เพราะถ้าศึกษาโดยละเอียดจะทราบว่า สติ เกิดกับ กุศลจิต ทุกประเภท แม้แต่มานั่งที่นี้ แล้วมี ศรัทธา เกิดเมื่อไร ขณะนั้น ก็ต้องมี สติ เกิดแล้วแต่ว่าไม่สามารถที่จะรู้ลักษณะ ของสภาพธรรม แต่ละอย่างได้ถ้าไม่ใช่ สติปัฏฐาน

เพราะฉะนั้น สติ มีหลายระดับ ถ้าเป็นสติขั้นทาน เช่น ขณะใดที่เราให้ทาน การให้วัตถุ ที่เป็นประโยชน์ ต่อบุคคลอื่นขณะนั้น ไม่มีตัวตน มีแต่สภาพธรรมฝ่ายดีที่ปรากฏเป็นความประพฤติ ที่เป็นไปทางกาย วาจา ใจที่ดี

เพราะฉะนั้น ขณะที่ ให้ทาน และขณะที่มี ศรัทธา ในการฟังธรรมขณะนั้นๆ มีสติ และ โสภณเจตสิกอื่นๆ เกิดด้วยแต่ว่า เราไม่สามารถที่จะรู้ลักษณะ ของสภาพธรรมหนึ่ง สภาพธรรมใดได้ถ้า สติปัฏฐาน ไม่เกิด

เพราะเหตุว่า สภาพธรรม ตามความเป็นจริง มีจริงๆ มีเหตุปัจจัย ทำให้เกิดขึ้น เป็นไปอย่างนั้นใครก็บังคับบัญชา หรือเปลี่ยนแปลงไม่ได้แต่ละอย่างที่จะเกิด ก็มี เหตุปัจจัย ที่จะทำให้เกิดสั้นมาก เร็วมาก เพราะฉะนั้น ยากที่จะมีการระลึกลักษณะของสภาพธรรม ที่เกิด ดับเราไม่ต้องไปคำนึงถึงว่าเกิดไปแล้ว ดับไปแล้ว หมดไปแล้ว เพราะเหตุว่า สภาพธรรม มีปัจจัย ก็ต้องเกิดดับ สืบต่ออยู่เรื่อยๆ พร้อมที่จะให้มีการระลึกรู้ ลักษณะของสภาพธรรมนั้น

เพราะฉะนั้น การฟังธรรมะ ฟังให้เข้าใจขึ้นๆ และรู้ว่า การเข้าใจธรรม มีหลายระดับ
ขั้นฟัง เข้าใจว่าขณะนี้ กำลังฟัง เรื่องของธรรมะที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏ แต่ไม่เคยเข้าใจถูกเลยสิ่งที่ปรากฏ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตลอดชีวิต ตั้งแต่เกิดจนตายเป็นธรรมะทั้งหมดนี้ คือ ขั้นฟัง

ขั้นพิจารณา เริ่มจะเข้าใจแต่ไม่ใช่ว่าเรา รู้จักธรรมะ เพราะว่า ตัวธรรมะจริงๆ ต่อให้กำลังปรากฏอยู่ ก็ไม่รู้ไม่ว่าสิ่งนั้นจะปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจจนกว่าความเข้าใจของเราจะเพิ่มมากขึ้น เพราะฉะนั้น ยังไม่ต้องไปคำนึงถึง เรื่องสติปัฏฐานแต่ให้คำนึงถึงว่าเรามีความเข้าใจเรื่องตัวธรรมะ ที่กำลังปรากฏ มากน้อยแค่ไหน

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ คุณแม่และสรรพสัตว์