อดคิดไม่ได้

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ข้อความบางตอนจาก แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ ๗๒๑ บรรยายโดย ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

... อดคิดไม่ได้ ...

บางท่านก็กล่าวว่า อดคิดไม่ได้ว่า นี่เป็นนาม นั่นเป็นรูปไม่ใช่เรื่องที่จะไปหยุดยั้งความคิด มีใครบ้างไหมคะที่ไม่คิด? ไม่มีค่ะ ถึงเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าก็คิด เป็นพระอรหันตสาวกก็คิด เพราะไม่ใช่ตัวตนที่คิด เป็นสภาพธรรมชนิดหนึ่ง ก่อนที่จะคิดว่า สภาพนั้นเป็นนามธรรม สภาพนี้เป็นรูปธรรม ก็เป็นการคิดเรื่องต่างๆ ซึ่งเกิดจาก การเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา การที่ได้ยินเสียงทางหู การได้กลิ่นที่ปรากฏทางจมูก การลิ้มรสทางลิ้น การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสทางกาย แล้วการคิดถึงสิ่งต่างๆ เหล่านั้น ก็ติดตามมาอย่างรวดเร็ว เป็นปัจจัยที่จะให้คิด ถึงแม้ว่าไม่เห็นแล้ว ไม่ได้ยินแล้ว ไม่ได้กลิ่นแล้ว ไม่ลิ้มรสแล้ว ไม่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสแล้ว ก็ยังติดตามคิดถึงสิ่งที่เคยเห็น เคยได้ยินเคยได้กลิ่น เคยลิ้มรส เคยสัมผัส นั่นเป็นความคิดก่อนฟังเรื่องปรมัตถธรรม เรื่องการอบรมเจริญสติปัฏฐาน

เพราะฉะนั้น เมื่อได้ฟังเรื่องปรมัตถธรรมและเรื่องการอบรมเจริญสติปัฏฐานแล้ว ก็มีปัจจัยที่จะให้เกิดคิดว่าสภาพนั้นเป็นนามธรรม สภาพนี้เป็นรูปธรรม แต่แม้กระนั้นในขณะที่คิดอย่างนั้น เป็นสติขั้นตรึก ขั้นคิด ขั้นนึกถึงสภาพธรรม แต่ยังไม่ใช่สติปัฏฐาน ซึ่งเป็นขั้นที่ระลึกศึกษา สังเกตรู้ลักษณะของสภาพธรรมซึ่งต่างจากขณะที่คิด เห็นเดี๋ยวนี้ หยุดไม่คิด ศึกษา คือพยายามน้อมไปสู่การที่จะรู้ว่า ที่กำลังเห็นในขณะนี้ เป็นสภาพรู้เป็นธาตุรู้สิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น นี่ค่ะ คือการอบรมเจริญสติปัฏฐานเนืองๆ บ่อยๆ

ทางหูก็โดยนัยเดียวกัน ลืมทุกสิ่งทุกอย่างหมด ที่จะนึกว่า หูอยู่ตรงไหน โสตปสาทอยู่ตรงไหน สัททะ คือเสียง กระทบโสตปสาท ได้ยินจะต้องอยู่ตรงนั้นทีเดียวนั่นเป็นการนึกถึงหูของเรา ยังมีความเป็นของเรา ยังมีความเป็นตัวตน ยังมีความยึดมั่นในหูอยู่ แต่ว่าตามความเป็นจริงแล้ว ขณะที่จะระลึกรู้ลักษณะของได้ยิน ต้องไม่มีการนึกใส่ใจ สนใจในหูของเราว่า อยู่ตรงไหน เป็นแต่เพียงศึกษาสังเกตรู้ในลักษณะในสภาพรู้ ในธาตุรู้ที่กำลังได้ยินเสียง อย่าต่อทวารอื่นหรือความยึดมั่นในรูปร่างกายส่วนหนึ่งส่วนใดไว้ มิฉะนั้นแล้ว ก็จะไม่ใช่การศึกษาลักษณะของ ธาตุรู้เสียง และเสียงที่กำลังปรากฏในขณะนั้น

ภิกษุรูปหนึ่งพำนักอยู่ในที่พักกลางวันในแนวป่าแห่งหนึ่ง ณ แคว้นโกศลตกอยู่ในการตรึกด้วยอกุศลวิตก คือกามวิตก พยาบาทวิตกและวิหิงสาวิตก เทวดาองค์หนึ่งเกิดความเอ็นดูท่านปรารถนาให้ท่านถึงซึ่งความสังเวช จึงได้เตือน ดังนี้

ท่านถูกวิตกกิน เพราะมนสิการไม่แยบคายท่านจงละมนสิการไม่แยบคายเสีย และจงใคร่ครวญโดยแยบคาย ท่านปรารภพระศาสดา พระธรรม พระสงฆ์และศีลของตนแล้ว จะบรรลุความปราโมทย์ ปีติ และ สุข โดยไม่ต้องสงสัย แต่นั้นท่านจักเป็นผู้มากด้วยความปราโมทย์ จักกระทำที่สุดแห่งทุกข์ได้.

เมื่อภิกษุรูปนั้นได้ฟังดังนั้น ท่านก็ถึงซึ่งความสลดสังเวชใจ

ขอเชิญคลิกอ่านได้ที่ อกุศลวิตกเกิดเพราะไม่มนสิการโดยแยบคาย [อโยนิโสมนสิการสูตร]

ขออุทิศส่วนกุศลแด่สรรพสัตว์