อเนญชาภิสังขาร

อนิญฺช (ไม่หวั่นไหว) +อภิ (ยิ่ง) +สงฺขาร (การปรุงแต่ง)

การปรุงแต่งอย่างยิ่งคือสภาพที่ไม่หวั่นไหว หมายถึง เจตนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับอรูปาวจรกุศลจิต ๔ ดวง เป็นสภาพที่ปรุงแต่งอย่างยิ่ง คือให้ผลเป็นอรูปาวจรวิบากทำให้ปฏิสนธิเป็นอรูปพรหมบุคคล และเป็นสภาพที่ไม่หวั่นไหวต่ออกุศลนิวรณ์ เพราะอยู่ห่างไกลจากกามอารมณ์มาก

แม้รูปกรรมฐานก็ยังเห็นโทษว่าพึ่งพ้นมาจากกามจึงละรูปกรรมฐาน แล้วถือเอาอรูปกรรมฐานเป็นอารมณ์ อรูปาวจรจิตจึงเป็นจิตที่ประณีต และมีกำลังมากกว่า รูปาวจรจิต เพราะมีอารมณ์ที่ละเอียดกว่า แม้จะเป็นปัญจมฌานที่มีองค์ฌาน๒ คือ อุเบกขาและเอกัคคตาเหมือนกัน