อรรถกถา - คำพูดขยายเนื้อความ

อตฺถ (เนื้อความ ความหมาย) + กถา (คำพูด)

คำพูดขยายเนื้อความ หมายถึง คัมภีร์ที่อรรถกถาจารย์แต่งขยายความบาลีพุทธพจน์ (พระไตรปิฏก) พระอรรถกถาจารย์ คือ ผู้ที่อธิบายขยายความคำสอนของพระผู้มีพระภาคในส่วนที่ยากให้เข้าใจง่ายขึ้น ในครั้งพุทธกาลเมื่อพระผู้มีพระภาคยังดำรงพระชนม์อยู่ ก็มีพระอรรถกถาจารย์หลายท่าน ที่ช่วยขยายความพระธรรมที่ทรงแสดงแก่ภิกษุทั้งหลาย แต่ภิกษุเหล่านั้นยังไม่เข้าใจแจ่มแจ้ง จึงได้ไปถามท่านพระเถระเหล่านั้น เช่น ท่านพระสารีบุตรเถระ ท่านพระอานนท์เถระ ท่านพระมหากัจจายนเถระเป็นต้น หลังพุทธกาลก็มีท่านพระอรรถกถาจารย์หลายท่าน ที่รจนาคัมภีร์อรรถกถาต่างๆ เพื่อเป็นหลักศึกษาค้นคว้า ทำให้พระพุทธศาสนาแพร่หลายกว้างขวางขึ้น

ท่านพระอรรถกถาจารย์ ที่บำเพ็ญประโยชน์แก่พระพุทธศาสนามากท่านหนึ่ง และเป็นผู้ที่มีชื่อเสียง เป็นที่เคารพสักการะนับถือของพุทธศาสนิกชนมาจนถึงยุคปัจจุบันก็คือ ท่านพระพุทธโฆษาจารย์ พุทธศาสนิกชนในปัจจุบัน ส่วนใหญ่เข้าใจพระธรรมของพระผู้มีพระภาคได้มากขึ้น เพราะได้ศึกษาคัมภีร์ที่ท่านพระพุทธโฆษาจารย์รจนาประกอบ คัมภีร์ที่นิยมศึกษากันในปัจจุบัน ได้แก่ อรรถกถาพระไตรปิฏก เช่น สุมังคลวิลาสินี มโนรถปูรณี สมันตปาสาทิกา อัฏฐสาลินีอสัมโมหวิโมทนี และคัมภีร์วิสุทธิมรรค เป็นต้น