อริยมรรคญาณ

อริย (ผู้ไกลจากข้าศึกคือกิเลส ประเสริฐ) +มคฺค (ทางเดิน หนทาง) +ญาณ (ความรู้ ปัญญา)

ปัญญาที่รู้หนทางที่ทำให้เป็นพระริยเจ้า หมายถึง ปัญญาที่เกิดพร้อมกับมัคคจิตทำกิจประหาณกิเลสคือมิจฉาทิฎฐิ อวิชชา และกิเลสในฐานเดียวกัน ตามกำลังของมรรคแต่ละขั้น

ปัญญาที่เป็นมรรคญาณนี้เป็น ทุภโตวุฎฐาน คือ ออกโดยส่วน ๒ ได้แก่ ออกจากสังขารนิมิต เพราะมีพระนิพพานเป็นอารมณ์ และออกจากปวัตตขันธ์ คือขันธ์ที่เป็นไปตามกิเลส เพราะละกิเลสได้เด็ดขาด