อรูปาวจรกุศลจิต

อรูป (ไม่มีรูป) + อวจร (ท่องเที่ยวไป) + กุสลจิตฺต (จิตที่ฉลาด)

กุศลจิตที่ท่องเที่ยวไปในอรูปภูมิเป็นส่วนมาก หมายถึง อรูปฌานกุศลจิตของบุคคลที่ไม่ใช่พระอรหันต์ ในขณะที่เข้าอรูปฌานสมาบัติ อรูปาวจรกุศลจิต เป็นจิตที่เป็นเหตุให้เกิดผลคือ อรูปาวจรวิบากจิตทำให้บังเกิดเป็นอรูปพรหมบุคคลในอรูปพรหมภูมิมี ๔ ดวง คือ

๑. อากาสานัญจายตนกุศลจิต เป็นอรูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๑

๒. วิญญาณัญจายตนกุศลจิต เป็นอรูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๒

๓. อากิญจัญญายตนกุศลจิต เป็นอรูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๓

๔. เนวสัญญานาสัญญายตนกุศลจิต เป็นอรูปฌานกุศลจิตดวงที่ ๔

อรูปาวจรกุศลจิต ๔ ดวง เกิดได้ใน ๒๖ ภูมิ คือ มนุสสภูมิ ๑ เทวภูมิ ๖ รูปพรหมภูมิ ๑๕ และอรูปพรหมภูมิ ๔ (ไม่เกิดในอบายภูมิ ๔ เพราะสัตว์อบายเกิดด้วยอเหตุกปฏิสนธิ ผู้ที่เจริญอรูปฌานกุศลได้ ต้องเป็นติเหตุกปฏิสนธิ ไม่เกิดในอสัญญสัตตาพรหม เพราะเป็นภูมิที่ไม่มีจิต)