อสังขตธรรม

อสงฺขต (อันปัจจัยไม่กระทำแล้วไม่ปรุงแต่งแล้ว) +ธมฺม (ธรรม)

ธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง หมายถึง พระนิพพาน ซึ่งเป็นสภาพที่เที่ยงเพราะปราศจากความแปรปรวนเปลี่ยนแปลงเป็นสุข เพราะไม่เกิดไม่ดับทนอยู่ในสภาพเดิมได้และเป็นอนัตตาเพราะเป็นสภาพธรรมที่ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครnที่ทรงแสดงว่า "นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ" (นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง) ความสุขในที่นี้ไม่ใช่หมายถึงสุขเวทนาแต่หมายถึงความสุขที่เป็นความสงบระงับจากสังขารทั้งปวง เพราะว่าสังขารธรรมทั้งปวงไม่เที่ยง เป็นทุกข์ความดับสิ้นสังขารทั้งปวงคือพระนิพพานจึงเที่ยงและเป็นสุข แต่ทั้งสังขารธรรมและวิสังขารธรรมต่างก็เป็นอนัตตา