อสังขาริก

อ (ไม่มี) +สงฺขาริก (การปรุงแต่ง การชักชวน)

ไม่มีการชักชวน หมายถึง สภาพของจิตที่มีกำลัง เมื่อจะกระทำสิ่งใด ไม่ต้องมีการชักชวนด้วยกายหรือวาจาของบุคคลอื่น หรือชักชวนด้วยใจของตนเอง เพราะสภาพจิตมีกำลังที่จะกระทำสิ่งนั้นๆ ด้วยความตั้งใจเช่น ตั้งใจจะไปชมมหรสพ ถึงจะมีคนชักชวนหรือไม่ก็ต้องไปอยู่แล้ว ขณะนั้นเป็นโลภมูลจิตที่เป็นอสังขาริกหรือตั้งใจที่จะใส่บาตรด้วยศรัทธา ขณะที่ตั้งใจแล้วก็ไปใส่บาตรนั้น เป็นกุศลจิตที่เป็นอสังขาริก

จิตที่เป็นอสังขาริกมีทั้ง ๔ ชาติ อกุศลอสังขาริกมีโทษมากกว่าอกุศลสสังขาริก กุศลอสังขาริก มีอานิสงส์มากกว่ากุศลสสังขาริก