อเหตุกกิริยาจิต

อเหตุก (ไม่มีเหตุประกอบ) + กิริยจิตฺต (จิตที่เกิดขึ้นสักแต่ว่าทำกิจ)

กิริยาจิตที่ไม่มีเหตุเจตสิกประกอบ หมายถึง

ปัญจทวาราวัชชนจิต ๑

มโนทวาราวัชชนจิต ๑

หสิตุปาทจิต ๑

กิริยาจิตทั้ง ๓ ดวงนี้ไม่มีเหตุเจตสิก ๖ เกิดร่วมด้วยจึงได้ชื่อว่า อเหตุกกิริยา

ปัญจทวาราวัชชนจิต เป็นกิริยามโนธาตุ มโนทวาราวัชชนจิต เป็นกิริยามโนวิญญาณธาตุ ทั้ง ๒ ดวงนี้เกิดได้กับทุกบุคคลที่มีจิต ทั้งปุถุชนและพระอริยบุคคล

หสิตุปาทจิต เป็นกิริยามโนวิญญาณธาตุ เกิดได้กับพระอรหันต์เท่านั้น (อรูปพรหมบุคคลไม่มีปัญจทวาราวัชชนจิต และหสิตุปาทจิต เพราะไม่มีปัญจทวาร และไม่มีรูปให้เกิดอาการยิ้มแย้ม)