เหตุให้เกิดปัญญา
พระพุทธองค์ทรงกล่าวไว้หลายนัย แต่ขอนำเสนอโดยนัยดังต่อไปนี้คือ.....
๑. สนทนาและไต่ถาม
๒. การมีวัตถุภายในและภายนอกผ่องแผ้วและผ่องใส
๓. ปรับอินทรีย์ให้ปัญญาและศรัทธาเสมอกัน และการมีศรัทธาโดยละเอียด
๔. เว้นการคบบุคคลที่โฉดเขลา
๕. คบหาบุคคลที่มีปัญญา
๖. การพิจารณาจริยาด้วยญาณอันลึกซึ้ง
๗. มีจิตน้อมไปในคุณและเป็นประโยชน์
สิ่งที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสเหตุให้เกิดปัญญาไว้หลายนัย แต่ละนัยเกื้อกูลต่อการให้เกิดปัญญา ควรที่จะศึกษา และพิจารณาให้เข้าใจเพื่อประพฤติปฎิบัติตามได้อย่างถูกต้อง ขอยกตัวอย่างว่า หากไม่ไค้คบผู้มีปัญญาอย่างท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ก็คงไม่มีโอกาสได้สนทนา และไต่ถามพระธรรมให้เกิดความรู้ความเข้าใจในพระธรรมได้อย่างถูกต้อง ทุกๆ นัยควรพิจารณาให้เกิดความเข้าใจ
ขออนุโมทนาค่ะ
การตั้งใจฟังธรรม และการพิจารณาธรรมเป็นเหตุให้ปัญญาเจริญขึ้นค่ะ
เริ่มจากฟังพระธรรม ฟังแล้วพิจารณา ค่อยๆ รู้ ค่อยๆ เข้าใจ จากไม่รู้เป็นรู้ รู้เล็กน้อยเป็นรู้มากขึ้น เป็นเหตุปัจจัยให้ได้สะสมอบรมปัญญายี่งๆ ขึ้นไป
การเจริญบารมี ๑๐ ก็เป็นเหตุให้ปัญญาเจริญ
ปัญญาจะเจริญไม่ใช่ง่าย เพราะสติต้องระลึกก่อน ปัญญาจึงมีโอกาสที่จะเจริญและสติจะระลึกเป็นสติปัฏฐานก็ไม่ใช่ง่าย ต้องอาศัยการฟังธรรมและเจริญกุศล การทำบุญ และต้องภาวณาให้บุญกุศลที่ทำแล้วช่วยให้เข้าใจธรรมจนเป็นปัจจัยให้สติเกิดระลึกสภาพธรรม ปัญญาจึงมีโอกาสเจริญได้ ไม่ใช่ง่าย ครับ
ผมได้อ่านแล้วเห็นว่าเกี่ยวข้องกับเนื้อหาในกระทู้นี้เลยเอามาโพสต์ไว้ เผื่อว่าจะมีผู้สนใจ ค้นคว้าเพิ่มเติมครับ
พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ ๒๕๒
ธรรม ๗ อย่าง ย่อมเป็นไปเพราะอาศัยธรรมวิจยสัมโพชฌงค์ คือ
๑. ความสอบถาม (ปริปุจฺฉกตา)
๒. การทำวัตถุภายในและภายนอกให้สะอาด (วตฺถุวิสทกิริยา)
๓. การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน (อินฺทฺริยสมตฺตปฏิปาทนตา)
๔. การเว้นบุคคลผู้ทรามปัญญา (ทุปฺปญฺญปุคฺคลปริวชฺชนตา)
๕. การคบผู้มีปัญญา (ปญฺญวนฺตปุคฺคลเสวนตา)
๖. การพิจารณาจริยาด้วยญาณอันลึกซึ้ง (คมฺภิรญาณจริยปจฺจเวกฺขณตา)
๗. ความน้อมจิตเพื่อให้ธรรมวิจยสัมโพชฌงค์นั้นเกิดขึ้น (ตทธิมุตฺตตา) .
พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๒ - หน้าที่ ๑๓๔
ธรรม ๗ ประการ ย่อมเป็นไปเพื่อความเกิดขึ้นแห่งธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ คือ
๑. การสอบถาม
๒. การทำวัตถุให้สะอาด
๓. การปรับอินทรีย์ให้เสมอกัน
๔. การเว้นจากบุคคลผู้มีปัญญาทราม
๕. การเสพบุคคลผู้มีปัญญาดี
๖. การพิจารณาดำเนินไปด้วยญาณอันลึกซึ้ง
๗. การน้อมจิตไปในธัมมวิจยสัมโพชฌงค์นั้น
บรรดาธรรมเหล่านั้น ข้อว่า การสอบถาม ได้แก่ ความเป็นผู้มากด้วยการสอบถามอันอาศัยอรรถ แห่งขันธ์ ธาตุ อายตนะ อินทรีย์ พละ โพชฌงค์ องค์แห่งมรรค ฌาน สมถะและวิปัสสนา
