อารมณ์
อา (ทั่ว) + รมณ (ที่ยินดี ที่รื่นรมย์)
ที่มายินดีทั่วของจิต ที่ยึดหน่วงของจิต หมายถึง สิ่งที่จิตรู้ จิตกำลังรู้สิ่งใด สิ่งนั้นเป็นอารมณ์ของจิต จิตจะเกิดขึ้นโดยปราศจากอารมณ์ไม่ได้ สภาพธรรมทุกอย่างสามารถเป็นอารมณ์ของจิตได้ ไม่ว่าจะเป็นจิตปรมัตถ์ เจตสิกปรมัตถ์ รูปปรมัตถ์หรือนิพพานปรมัตถ์ แม้บัญญัติซึ่งไม่ใช่สภาพธรรม เพราะไม่มีจริงโดยปรมัตถ์ ก็เป็นอารมณ์ของจิตได้อารมณ์มี ๖ อย่าง คือ
๑. รูปารมณ์ วัณณรูป ได้แก่ สีต่างๆ
๒. สัททารมณ์ สัททรูปได้แก่ เสียงต่างๆ
๓. คันธารมณ์ คันธรูป ได้แก่ กลิ่นต่างๆ
๔. รสารมณ์ รสรูป ได้แก่ รสต่างๆ
๕. โผฏฐัพพารมณ์ ปฐวีรูป (ดิน) เตโชรูป (ไฟ) วาโยรูป (ลม)
๖. ธัมมารมณ์ อารมณ์ที่รู้ได้ทางใจเท่านั้น ๖ อย่าง ได้แก่
จิต ๘๙
เจตสิก ๕๒
ปสาทรูป ๕
สุขุมรูป ๑๖
นิพพาน
บัญญัติ
เรียน ความเห็นที่ 7 ครับ
อารมณ์ หมายถึง สิ่งที่จิตและเจตสิกรู้ จิตและเจตสิกกำลังรู้สิ่งใด สิ่งนั้นเป็นอารมณ์ของจิตและเจตสิก จิตและเจตสิกจะเกิดขึ้นโดยปราศจากอารมณ์ไม่ได้ สภาพธรรมทุกอย่างสามารถเป็นอารมณ์ของจิตและเจตสิกได้
จิต และ เจตสิก เป็นนามธรรม เป็นสภาพรู้ เกิดพร้อมกัน ดับพร้อมกัน และรู้อารมณ์เดียวกัน สภาพธรรมทุกอย่างสามารถเป็นอารมณ์ของจิตและเจตสิกได้
อารมณ์ที่จิตและเจตสิกรู้ได้ มี ๖ อย่าง คือ
๑. รูปารมณ์ วัณณรูป ได้แก่ สีต่างๆ
๒. สัททารมณ์ สัททรูป ได้แก่ เสียงต่างๆ
๓. คันธารมณ์ คันธรูป ได้แก่ กลิ่นต่างๆ
๔. รสารมณ์ รสรูป ได้แก่ รสต่างๆ
๕. โผฏฐัพพารมณ์ ปฐวีรูป (ดิน) เตโชรูป (ไฟ) วาโยรูป (ลม)
๖. ธัมมารมณ์ อารมณ์ที่รู้ได้ทางใจเท่านั้น ๖ อย่าง ได้แก่
จิต ๘๙
เจตสิก ๕๒
ปสาทรูป ๕
สุขุมรูป ๑๖
นิพพาน
บัญญัติ
