วิสุทธิศีล...ปัญญา...และการบวช

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระคุณเจ้า วิสุทธิศีลนี้ ใช้ปัญญาระดับไหน

ท่านอาจารย์ ศีลวิสุทธินี้ คือ ขณะนั้นมีการรู้ลักษณะของศีล ว่า ไม่ใช่ตัวตน เจ้าค่ะ.เพราะว่าจะต้องไปถึงปัญญาระดับนามรูปปริจเฉทญาณถ้าสติปัฏฐานไม่ระลึก ขณะที่มีการวิรัติทุจริต ขณะนั้นก็เป็นเรา (ที่วิรัติทุจริต) เมื่อเป็นเราอยู่ จะถึง ทิฏฐิวิสุทธิ ไม่ได้เลย

พระคุณเจ้า อย่างพระภิกษุ รักษาศีล ปาริสุทธิศีล ๔ ใช้ปัญญาระดับไหนรักษา

ท่านอาจารย์ แล้วแต่เจ้าคะ ถ้าขณะนั้นไม่ใช่สติปัฏฐาน ก็ไม่ใช่ระดับของ ศีลวิสุทธิ

พระคุณเจ้า จะถือว่า มีปัญญาหรือไม่

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่ถือเจ้าค่ะ ปัญญาคือสภาพที่เห็นถูก เข้าใจถูก ในสภาพธรรมที่ปรากฏถ้าไม่ใช่สติปัฏฐาน ก็ไม่สามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเพราะเหตุว่ามีหนทางเดียวจริงๆ ฉะนั้น ต้องรู้ความต่างของสติที่เกิดกับ ทาน ศีล สมถะ วิปัสสนา และ สติปัฏฐาน

พระคุณเจ้า อย่างพระภิกษุรักษาศีล ๒๒๗ ข้อ รักษา ก็โดยอาศัยปัญญาของพระพุทธเจ้าล้วนๆ คือ เราแทบจะไม่มีสิทธิไปวิเคราะห์เลย ว่า ทำกรรมตรงนี้ แล้วจะให้ผลอย่างไรแต่รู้ว่า เป็นพระภิกษุก็ต้องปฏิบัติตามนี้ ถ้าไม่ปฏิบัติตามนี้ก็แสดงว่าล่วงบัญญัติถ้าล่วงบัญญัติแล้วไม่ทำคืน ก็จะต้องตกอบายภูมิการที่พระภิกษุปฏิบัติตามพระวินัย จัดว่า เป็นปัญญาไหม

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่จัดเจ้าค่ะ ปัญญา ต้องเป็นความเห็นถูก ถ้าไม่ใช่ความเห็นถูก ก็ไม่เป็นปัญญาไม่ใช่การที่คนอื่นจะไปวัด หรือไปตอบแต่เป็นสภาพธรรมที่เป็นปัญญา คือ ความเข้าใจถูกในสภาพธรรมความเห็นถูก หรือ ปัญญา คือ ความเห็นถูกในสิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏเห็นถูกในเหตุและผล กรรมและวิบาก เจ้าค่ะ

พระคุณเจ้า ภิกษุรักษาศีล เข้าใจในอะไร

ท่านอาจารย์ ก็แล้วแต่ท่าน ถ้าเป็นกิจของพระภิกษุ ก็มี ๒ อย่าง คือ

คันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระ นี้คือ "กิจของพระภิกษุ" คันถะธุระ คือ การศึกษาพระธรรม แต่ถ้าสติปัฏฐานไม่เกิด ก็ไม่มีวิปัสสนาธุระ ฉะนั้น ถ้าบวชเพียงเพื่อรักษาพระวินัย เพื่ออะไร.?ต้องเพื่อคันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระ ไม่ใช่เพียงประพฤติไปตามพระวินัยเท่านั้นเองแต่ต้องมีกิจ หรือหน้าที่ของพระภิกษุ ๒ อย่าง พระภิกษุรักษาศีลเพื่อกิจ ๒ อย่าง คือ คันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระแล้ว แต่ว่าขณะนั้นเป็น มหากุศลญาณสัมปยุตตจิต หรือ มหากุศลญาณวิปยุตตจิต ขณะที่มีเจตนาเว้น (วิรัติทุจริต) เป็นมหากุศลญาณสัมปยุตตจิต หรือ เป็นมหากุศลญาณวิปยุตตจิต ก็ได้

พระคุณเจ้า แล้วถ้ามี "ปัญญา" จะต้องเข้าใจว่าอย่างไร

ท่านอาจารย์ ต้องรู้ความจริง เจ้าค่ะ ว่า ขณะนี้ รักษาศีลเพื่ออะไร และศีลแต่ละข้อ มีประโยชน์อย่างไร

พระคุณเจ้า ถ้าอย่างนั้น ก็ยังไม่ชื่อว่า วิปัสสนา

ท่านอาจารย์ ไม่ใช่เลย เจ้าค่ะ เป็นปัญญา ขั้นคิด ขั้นไตร่ตรอง ขั้นเหตุผล ถ้าไม่มี คันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระ เป็นอริยมรรคมีองค์ ๘ ไม่ได้เลย เจ้าค่ะ

เป็นเรื่องที่ละเอียดมาก ลึกซึ้งมากนะคะแล้วอย่าเพิ่งคิดว่า ปัญญาของเราจะรู้ได้ทั่วโดยทันทีแต่ว่า ต้องอาศัยการศึกษาโดยละเอียด และโดยการพิจารณาอย่างรอบคอบและที่สำคัญมาก ต้องรู้ว่า หนทางนี้เป็นไปเพื่อการละคือ ละความไม่รู้ ละความเห็นผิดจนกว่าจะประจักษ์แจ้ง ลักษณะของสภาพธรรม ตามความเป็นจริง

และเป็นผู้ที่ "ไม่ประมาท" ที่จะศึกษา ให้ถูกต้อง ตรงกับสภาพธรรมตามความเป็นจริงและปัญญาของแต่ละคน ที่ได้ศึกษาแล้วเมื่อมีการพบปะข้อความใด ที่ต่างกัน ไม่สอดคล้องกันก็ขอให้นำมาสนทนา และพิจารณา เพื่อความแจ่มแจ้งเพื่อความเห็นถูก ความเข้าใจถูกตรงต่อลักษณะของสภาพธรรม ตามความเป็นจริง ยิ่งขึ้นค่ะ

สนทนาธรรมที่วัดบ้านปิง อ.เมือง จ. เชียงใหม่พ.ศ. ๒๕๔๔ โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

ขออนุโมทนา