บันไดสู่ความเข้าใจขั้นสูง

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สนทนาธรรม ณ ถนนสุสานประตูหายยา อ.เมือง จ.เชียงใหม่โดย อาจารย์ สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และคณะวิทยากร พ.ศ. ๒๕๔๔

ท่านผู้ฟัง ในมัชฌิมนิกาย มีอยู่สูตรหนึ่ง ที่บอกหลักของการประพฤติปฏิบัติซึ่งมีผู้หนึ่งไปถามพระพุทธเจ้าว่า"การศึกษาทางโลก เขาก็บัญญัติการศึกษาไปตามลำดับพระองค์มีบ้างไหม ที่บัญญัติข้อปฏิบัติไปตามลำดับ "พระองค์ ตอบว่า มี.อย่างในสูตรนี้ ก็บอกว่า เริ่มตั้งแต่ ปาฏิโมกขสังวรศีล เป็นต้นไปอาตมาเข้าใจว่า ก่อนที่จะเข้าใจเรื่อง "สติปัฏฐาน ๔" นอกจากฟังให้เข้าใจแล้วต้องมีการอบรม เรื่องของศีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ ขึ้นไปตามลำดับด้วย

ท่านอาจารย์ เพราะไม่เข้าใจความหมายของ "วิสุทธิ" เจ้าค่ะ แม้ศีลจะเป็น ปาฏิโมกขสังวรศีล พระภิกษุทุกรูปควรรู้มิฉะนั้นไม่ใช่บรรพชิต ไม่ใช่พระภิกษุในพระพุทธศาสนา.แม้ว่าจะมีการประพฤติตามปาฏิโมกข์อย่างสมบูรณ์แต่ไม่มีการศึกษา คันถะธุระ และ วิปัสสนาธุระ ขณะนั้นก็ "เป็นเรา" เพราะฉะนั้น เพียงแค่รักษาศีลปาฏิโมกข์หรือศีลอื่นๆ ทั้งหมด แต่ที่จะวิสุทธิจาก "ความเป็นเรา" ก็ต่อเมื่อ ขณะนั้น เป็น อธิศีลสิกขา อธิจิตตสิกขา อธิปัญญาสิกขาเพราะเหตุว่า ไม่มีปัญญา ก็รักษาศีลได้ วิรัติทุจริตได้ศีล ๕ ศีล ๘ ศีล ๒๒๗ ไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ พระพุทธศาสนาสอนเรื่องสภาพธรรม ไม่จำกัดเชื้อชาติ สภาพธรรม เช่น "การเห็น" หรือ "โลภะ" เป็นชาติไทย ชาติจีน หรือชาติอะไร

เพราะฉะนั้น ธรรมะ ก็คือ ธรรมะ ถ้าไม่มีการศึกษาธรรมะให้เข้าใจแม้ว่าจะเป็นผู้มีศีลในพระพุทธศาสนาหรือไม่ก็ตามขณะใดที่มีการวิรัติทุจริต ขณะนั้นเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่งคือ "วิรตีเจตสิก" ทำกิจ วิรัติ (งดเว้น) ไม่ว่าใครก็ตาม ถ้ามีศีล ขณะนั้นเป็น "กุศลจิต"

ไม่ว่าเชื้อชาติ ศาสนาใด สามารถรักษาศีลได้ ตามสมควรบางแห่งอาจรักษาศีลมากกว่าพระภิกษุในพระพุทธศาสนาถ้าเขาบัญญัติศีลเพิ่มเติมขึ้นมากกว่านี้ เขาก็ทำได้แต่ ไม่มีปัญญา ที่รู้ว่าขณะนั้น "เป็นธรรมะ" (ไม่ใช่เรา ไม่มีตัวตน) เพราะฉะนั้น เพียงขั้นศีลอย่างเดียว ไม่สามารถที่จะเป็น "ศีลวิสุทธิ" ได้ที่จะเป็นศีลวิสุทธิได้ ต้องมีปัญญา จากการฟังพระธรรม พระธรรม ที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง จะมีคำว่า"ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา" นี้คือความแตกต่างของพระพุทธศาสนา กับศาสนาอื่นๆ พระพุทธศาสนามีคำสอนทั้งหมด ตั้งแต่ต้นจนถึงที่สุด ก็คือ "อนัตตา"

เพราะฉะนั้น ถ้าไม่เข้าใจว่า "ธรรมเป็นอนัตตา" อย่างไรขณะนั้น เป็นปาฏิโมกขสังวรศีล (หนึ่งในปาริวิสุทธิศีล ๔) แต่ไม่ใช่ "ศีลวิสุทธิ" ในพระสูตร เรื่อง "วิสุทธิ ๗" ไม่ว่าจะเป็น ศีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิต้องตามลำดับขั้น จนถึง ทิฏฐิวิสุทธิ และไม่ใช่แบบรถยนตร์ที่มี คำอุปมาว่า มีทางซึ่งต้องใช้รถถึง ๗ คันจากคันที่ ๑ ถึงตรงนี้แล้ว เปลี่ยนเป็นคันที่ ๒...๓...ถ้าตามพยัญชนะ เราก็คิดว่าเหมือนกัน คือจากตรงนี้แล้วถึงตรงโน้นแต่ความจริง การอบรมเจริญปัญญา ไม่ใช่อย่างนั้นเลย เจ้าค่ะ ความรู้ ตั้งแต่ขั้นต้นที่จะเป็น ศีลวิสุทธิ จิตตวิสุทธิ จนถึง ทิฏฐิวิสุทธิ จะต้องสืบต่อกันไป เหมือนการเดินทางที่ต้องต่อกัน ๗ ช่วง จะขาดช่วงหนึ่งช่วงใดช่วงหนึ่งไม่ได้ และต้องตามลำดับ อย่าไปฟังคำอุปมาแล้วคิดเอาเอง แล้วเข้าใจผิด ว่าเราต้องลงจากรถคันหนึ่ง แล้วก็ไปขึ้นรถอีกคันหนึ่ง

ความรู้ที่สะสม อบรมมา ตั้งแต่ขั้นต้น ไม่สูญหาย และจะต้องสืบเนื่องกันถ้าไม่มีขั้นที่ ๑ ...ขั้นที่ ๒... ขั้นที่ ๓.... สืบต่อตามลำดับ ก็ไม่มีทางถึงขั้น "วิสุทธิ ๗" เพราะฉะนั้น ความรู้ทั้งหมดที่เกิดจากขั้นต้น ไม่ได้หายไป แล้วไปเอาความรู้ขั้นที่ ๒ ... ๓ มาแทน ไม่ใช่อย่างนั้น

การฟังพระธรรม ต้องเข้าใจจริงๆ ประโยชน์สูงสุดคือ เพื่อ ความเข้าใจถูกความเข้าใจถูก ต้องสอดคล้องกันด้วยที่จะให้เข้าใจสอดคล้องกัน ในการศึกษาพระไตรปิฎกต้องเข้าใจถูกต้อง เรื่อง "จุดประสงค์ที่แท้จริงของการศึกษาพระธรรม" และไม่ทิ้งความเข้าใจขั้นต้น ซึ่งเป็น "บันไดสู่ความเข้าใจขั้นสูง"

ความเข้าใจขั้นที่สูงขึ้นๆ ต่อๆ ไป ยิ่งๆ ขึ้นไป เจ้าค่ะ

ขออนุโมทนา