วิรตีเจตสิกเกิดกับมหากุศล ๘ และโลกุตตรจิต ๘

โสภณเจตสิก ๒๕ ดวง เกิดกับโสภณจิตดังนี้ ...

วิรตีเจตสิก ๓ ดวง เกิดได้กับมหากุศล ๘ และโลกุตตรจิต ๘ ดวง หรือ ๔๐ ดวงเท่านั้น มหากุศลจิตบางดวงก็ไม่มีวิรตีเจตสิกเกิดร่วมด้วย

วิรตีเจตสิกดวงหนึ่งดวงใด จะเกิดกับมหากุศลจิตที่กำลังวิรัติทุจริตประเภทหนึ่งประเภทใดในขณะนั้นเท่านั้น วิรตีเจตสิกทั้ง ๓ ดวงจะเกิดขึ้นพร้อมกันในมหากุศลจิตไม่ได้เลย แต่ขณะที่โลกุตตรจิตเกิดขึ้นนั้น วิรตีเจตสิกทั้ง ๓ ดวงเกิดขึ้นพร้อมกัน โดยทำกิจวิรัติทุจริตเป็นสมุจเฉทตามขั้นของโลกุตตรจิตนั้นๆ

โลกุตตรจิต ๘ ดวง หรือ ๔๐ ดวง ต้องมีวิรตีเจตสิกทั้ง ๓ ดวงเกิดร่วมด้วย วิรตีเจตสิกไม่เกิดกับมหากิริยาจิต เพราะเมื่อพระอรหันต์ดับกิเลสทุกประเภทเป็นสมุจเฉทแล้ว วิรตีเจตสิกไม่เกิดขึ้นวิรัติทุจริตใดๆ เลย

วิรตีเจตสิกไม่เกิดกับมหาวิบากจิต เพราะมหาวิบากต่างกับรูปาวจรวิบาก

อรูปาวจรวิบาก โลกุตตรวิบาก คือ รูปาวจรกุศล เป็นกัมมปัจจัยให้เกิดผล เป็นรูปาวจรวิบาก ซึ่งไม่ต่างจากรูปาวจรกุศลนั้นๆ อุปมาเหมือนตัวกับเงา รูปาวจรกุศลมีเจตสิกอะไรเกิดร่วมด้วยเท่าใด รูปาวจรวิบากก็มีเจตสิกนั้นๆ เกิดร่วมด้วยเท่านั้น

รูปาวจรกุศลมีอารมณ์อะไร รูปาวจรวิบากก็มีอารมณ์นั้น อรูปาวจรกุศลและอรูปาวจรวิบาก โลกุตตรกุศลและโลกุตตรวิบากก็โดยนัยเดียวกัน

แต่มหากุศล หาเป็นเช่นนั้นไม่ วิรตีเจตสิกเกิดกับมหากุศลจิต เฉพาะในขณะที่วิรัติทุจริต แต่มหาวิบากซึ่งเป็นผลของมหากุศลนั้น ไม่มีวิรตีเจตสิกและอัปปมัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย เพราะมหาวิบากไม่ได้ทำกิจวิรัติทุจริตเช่นมหากุศล

วิรตีเจตสิกไม่เกิดกับรูปาวจรจิตและอรูปาวจรจิต เพราะขณะที่เป็นมหัคคตจิตนั้น ไม่มีการกระทำใดๆ ทางกาย วาจา ที่วิรตีเจตสิกจะต้องเกิดขึ้นวิรัติทุจริต ทางกายหรือทางวาจาเลย

ดาวน์โหลดหนังสือ -->

ปรมัตถธรรมสังเขป