อาภัพพบุคล-บัณเฑาะก์ ที่เป็นอเหตุกปฏิสนธิจิต
บัณเฑาะก์มี ๕ ชนิด คือ
อาสิตตบัณเฑาะก์ ๑
อุสุยยบัณเฑาะก์ ๑
โอปักกมิยบัณเฑาะก์ ๑
ปักขบัณเฑาะก์ ๑
นปุงสกบัณเฑาะก์ ๑
เรียนถามว่า ประเภทใดที่จัดเป็นปฏิสนธิด้วย อเหตุกปฏิสนธิจิต และ ห้ามบรรพชาอุปสมบท และไม่สามารถอบรมเจริญปัญญาจนรู้แจ้งในชาตินี้ได้
ในอรรถกถาท่านอธิบายว่า ปักขบัณเฑาะก์. และ ปุงสกับบัณเฑาะก์. ปฏิสนธิด้วยอเหตุกะ และห้ามบรรพชา ดังข้อความว่า
พระวินัยปิฎก มหาวรรค เล่ม ๔ ภาค ๑ - หน้าที่ 310
ในอรรถกถาชื่อกุรุนที แก้ว่า ในบัณเฑาะก์ ๕ ชนิดนั้น อาสิตตบัณเฑาะก์ และ อุสุยยบัณเฑาะก์ ไม่ห้ามบรรพชา ๓ ชนิดนอกนี้ห้าม แม้ในบัณเฑาะก์ ๓ ชนิดนั้น สำหรับปักขบัณเฑาะก์ ห้ามบรรพชาแก่เขาเฉพาะปักข์ที่เป็นบัณเฑาะก์เท่านั้น. ก็ในบัณเฑาะก์ ๓ ชนิดนี้ บัณเฑาะก์ใดทรงห้ามบรรพชา พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงหลายเอาบัณเฑาะก์นั้น ตรัสคำนี้ ว่า อนุปสมฺปนฺโน นาเสตพฺโพ บัณเฑาะก์แม้นั้น ภิกษุพึงให้ฉิบหายด้วยลิงคนาสนาทีเดียว เบื้องหน้าแต่นี้ แม้ในคำที่กล่าวว่า พึงให้ฉิบหาย ก็มีนัยนี้เหมือนกัน
อรรกถาปัณฑกวัตถุ จบ