ควรเข้าใจ...ก่อนไปปฏิบัติ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

สนทนาธรรมกับชาวกัมพูชาโดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

อยากทราบว่า การเจริญสติปัฏฐาน ๔ ปฏิบัติอย่างไร

โดยมาก คำถามที่ได้รับบ่อยๆ คือ จะปฏิบัติอย่างไร แต่เพื่อให้เกิดความเข้าใจ ที่ถูกต้อง ตั้งแต่ต้น แทนที่จะถาม หรือ คิดว่า จะปฏิบัติอย่างไร ขณะนี้ กำลังเห็น กำลังได้ยิน ฯลฯ เป็นสภาพธรรม ซึ่งพระผู้มีพระภาค ทรงแสดงว่า ไม่ใช่ตัวตนเลย เพราะว่า ขณะที่กำลังเห็น เป็นชั่วขณะจิตหนึ่ง เท่านั้น ซึ่งเกิดขึ้น เพราะมีเหตุปัจจัย แล้วก็ดับไปทันที

ฉะนั้น แทนที่จะคิดว่า จะปฏิบัติอย่างไร ขณะที่เห็น ก็เป็นธรรม ขณะได้ยิน ฯลฯ ก็เป็นธรรม คิดนึก ก็เป็นธรรม ทุกอย่าง เป็นธรรม ไม่ขาดธรรมเลย แต่ ปัญญา รู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง แล้วหรือยัง ไม่ใช่เรื่องที่จะปฏิบัติ ให้ผิดปกติ แต่เป็นการอบรมเจริญปัญญา เพื่อรู้ลักษณะ ของสภาพธรรม ที่กำลังปรากฏ ในขณะนี้ ตามปกติ ตามความเป็นจริง ให้ปัญญาเพิ่มขึ้น ทีละเล็ก ทีละน้อย

สภาพธรรม หมายถึงอะไร

ธรรม หมายถึง สิ่งที่มีจริง ภาษาบาลี ใช้คำว่า "สจฺจธฺมํ" ขณะกำลังเห็น เป็นของจริง ฉะนั้น เห็น ก็เป็นสัจจธรรม ขณะนี้ มีธรรม แต่เพราะ อวิชชา จึงไม่สามารถที่จะรู้ได้ พระผู้มีพระภาค ทรงตรัสรู้ สภาพธรรม แต่ละชนิดตามความเป็นจริง ของสภาพธรรม นั้นๆ ทรงตรัสรู้ว่า วันหนึ่งๆ มีแต่สภาพธรรม ที่เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย ไม่มีสัตว์ ไม่มีบุคคล ไม่มีตัวตน แต่เมื่อไม่เข้าใจสภาพธรรม ก็ยึดถือ สภาพธรรมต่างๆ ว่า เป็นเรา กำลังเห็น เป็นเรา กำลังได้ยิน ฯลฯ และยึดถือ ในรูปร่างกาย ทั้งหมด ว่า เป็นเรา เป็นของเรา

บางท่าน เข้าใจว่า "ปกติ" อย่างนี้ ไม่ใช่ ธรรม ถ้าขณะนี้ ไม่ใช่ "ธรรม" แล้วอะไร เป็น "ธรรม" ทุกอย่าง ที่ได้เห็น ได้ยิน ฯลฯ ทุกสิ่งทุกอย่าง ที่มีวิญญาณ และที่ไม่มีวิญญาณ เป็น "ธรรม" ทั้งหมด ถูกต้อง เพราะว่า ธรรมทั้งหลาย เป็นอนัตตา สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา สังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยง สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา สังขารทั้งหลาย เป็นทุกข์ สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา ธรรมทั้งหลาย เป็น อนัตตา แสดงว่า ทุกอย่าง เป็น "ธรรม" เช่น แข็ง ลักษณะที่แข็ง ใครทำขึ้น ไม่มีใครทำขึ้นเลย สภาพที่มีลักษณะแข็งนั้น เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย ที่มีจริงๆ

การรู้แจ้งแทงตลอดในธรรม เป็นอย่างไร

ขณะนี้ สภาพธรรมกำลังปรากฏ ก่อนที่จะรู้แจ้งแทงตลอด จะต้องรู้ ลักษณะ ของสภาพธรรมที่เกิด ปรากฏ แต่ละอย่าง ที่เคยยึดถือ ว่าเป็นตัวตน ซึ่งต้องอาศัยการฟังพระธรรม การศึกษา การพิจาณาพระธรรม โดยละเอียด จึงจะรู้ได้ ว่า สภาพธรรม มี ๒ อย่าง คือ นามธรรม ซึ่ง เป็นสภาพรู้ รูปธรรม ซึ่งเป็นสภาพที่ไม่รู้

เมื่อปัญญา ประจักษ์แจ้งลักษณะของนามธรรม และ รูปธรรมว่า เป็นสภาพธรรม ที่ไม่ใช่ตัวตน อย่างไร เมื่อปัญญาคมกล้า จึงประจักษ์การเกิดดับ ของสภาพธรรม สามารถที่จะรู้แจ้งแทงตลอด ในอริยสัจจธรรม ได้ในวันหนึ่ง

การที่สามารถจะ "เห็นทุกข์" ได้นั้นกำลังเห็นในขณะนี้ อะไร ที่เห็นทุกข์ หมายความว่า มีสติ เกิดไหม มรรคมีองค์ ๘ มรรคมีองค์ ๕ มีไหม เมื่อสติไม่เกิด จะรู้ได้จริงๆ ไหม ว่าสภาพธรรม ที่กำลังเห็นเป็นนามธรรม ซึ่ง เกิดขึ้น แล้วดับไป ไม่เที่ยง

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศลแด่สรรพสัตว์