อัพภาหตสูตร และ อุฑฑิตสูตร

[๑๘๙] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า โลกอันมฤตยูกำจัดแล้ว อันชรา ล้อมไว้แล้ว อันลูกศรคือตัณหาเสียบแล้ว อันความอยากเผาให้ร้อนแล้ว ในกาลทุก เมื่อ.

อรรถกถาอัพภาหตสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอัพภาหตสูตรที่ ๖ ต่อไป :- บทว่า เกนสฺสุ อพฺภาหโต แก้เป็น เกน อพฺภาหโต แปลว่าอะไร กำจัดแล้ว. สุ อักษรเป็นเพียงนิบาต. บทว่า อิจฺฉาธูมายิโต แก้เป็น อิจฺฉาย อาทิตฺโต แปลว่าอันความอยากเผาให้ร้อนแล้ว.

จบอรรถกถาอัพภาหตสูตรที่ ๖

๗. อุฑฑิตสูตร

[๑๙๐] เทวดาทูลถามว่า โลกอันอะไรหนอดักไว้ อันอะไร หนอล้อมไว้ โลกอันอะไรหนอปิดไว้ โลก ตั้งอยู่แล้วในอะไร.

[๑๙๑] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า โลกอันตัณหาดักไว้ อันชราล้อม ไว้ โลกอันมฤตยูปิดไว้ โลกตั้งอยู่แล้ว ในทุกข์.

อรรถกถาอุฑฑิตสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอุฑฑิตสูตรที่ ๗ ต่อไป:- บทว่า ตณฺหาย อุฑฺฑิโต แก้เป็น ตณฺหาย อุลฺลงฺฆิโตแปลว่า อันตัณหาดักไว้ อธิบายว่า ก็เชือก คือ ตัณหาร้อยรัดมัดจักษุให้ติดกับหลักคือรูป ร้อยรัดโสตเป็นต้น กับเสียงเป็นต้น เพราะ

ฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า โลกอันตัณหาดักไว้แล้ว ดังนี้. บทว่า มจฺจุนา ปิหิโต แปลว่า อันมฤตยูปิดแล้ว อธิบายว่ากรรมกระทำอัตภาพให้ติดกันไปเป็นพืด ก็สัตว์ทั้งหลายย่อมไม่รู้ความเกิดติดต่อกันไปแห่งจิตดวงหนึ่งที่ไม่ห่างกัน เพราะถูกเวทนาในเวลาใกล้ต่อความตายที่มีกำลังปิดบังไว้ (ท่วมทับแล้ว) ราวกะถูกภูเขาปิดบังอยู่ ย่อมไม่รู้ความตายอันนั้น เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า โลกอันมฤตยูปิดบังไว้ ดังนี้.

จบอรรถกถาอุฑฑิตสูตรที่ ๗