การบรรลุเป็นพระอรหันต์ ของ ท่านพระอานนท์ (๑)

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สำหรับการที่ ท่านพระอานนท์ บรรลุอรหัตตมรรค นั้นเท่าที่ปรากฏ ในพระไตรปิฎก มีข้อความ ว่า ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์ คิดว่าพรุ่งนี้ เป็นวันประชุมข้อที่ เรา ยังเป็น เสกขบุคคล อยู่ จะพึง เข้าสู่ที่ประชุม นั้น ไม่ควร แก่เรา จึงยังราตรี เป็นส่วนมาก ให้ล่วงไป ด้วย กายคตาสติในเวลา ใกล้รุ่ง แห่งราตรี จึง เอนกาย ด้วยตั้งใจ ว่า จักนอน แต่ ศรีษะ ยังไม่ทันถึงหมอน เท้า ยังไม่พ้นจากพื้น ในระหว่างนั้น จิต ได้หลุดพ้น จากอาสวะเพราะ ไม่ถือมั่น ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์ได้เป็น พระอรหันต์ ไปสู่ที่ประชุม ฯ ตามปกติ ทุกท่าน ก็ต้องนอนท่านพระอานนท์ ก็เช่นเดียวกัน

จากข้อความ ในพระไตรปิฎก ท่านผู้ฟัง ก็จะเห็น "ความเป็นอนัตตา" ของ อรหัตตมรรค ของ อรหัตตผล คือ ความเป็นอนัตตา ของ สภาพธรรม ซึ่งจะเกิดขึ้นในขณะไหน อย่างไร ก็ได้ เมื่อมี "เหตุปัจจัย" พร้อมที่จะให้เกิดขึ้น หมายความ ว่า เมื่อมี "เหตุปัจจัย" ถึงพร้อมที่จะทำให้สภาพธรรมใด เกิดขึ้นขณะใด อย่างไร ก็ต้องเกิดขึ้น และ เป็นไปอย่างนั้น ในขณะนั้น

ท่านผู้ฟัง กล่าวว่า การบรรลุคุณธรรม ถึงความเป็นพระอรหันต์ของท่านพระอานนท์ ฟังดู คล้ายๆ กับว่าผุดขึ้นมาเอง โดยไม่ต้องทำอะไร ไม่ต้องมนสิการ ไม่ต้องอบรมอะไร ทั้งนั้น เป็นไปไม่ได้เลย เพราะว่า ผู้ที่สามารถที่จะรู้แจ้งอริยสัจจธรรม ย่อมทราบ "หนทาง" หรือ ข้อปฏิบัติ ว่า "สติ" ต้อง "ระลึกรู้ลักษณะ" ของสภาพธรรม ที่กำลังปรากฏ ในขณะใด "ปัญญา" จึงจะสามารถ "รู้ชัด" ในลักษณะ ของสภาพธรรม ที่ปรากฏในขณะนั้นได้ เพราะฉะนั้น ผู้ที่รู้ "หนทาง" ที่จะทำให้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมแล้วผู้นั้น ย่อมมีปัจจัยที่ สติ จะเกิด ระลึก รู้ ลักษณะของสภาพธรรม ที่กำลังปรากฏ ในขณะนั้นและ "ปัญญา" ก็ "รู้ชัด" ใน "เหตุปัจจัย" ว่า ไม่ใช่ ตัวตน สัตว์ บุคคล ผู้ที่ รู้แจ้ง อริยสัจจธรรมเป็น พระอริยบุคคล แล้ว (เช่น ท่านพระอานนท์) การที่ "สติ" จะไม่เกิด ไม่ระลึกรู้ ลักษณะ ของสภาพธรรม ที่กำลังปรากฏแล้วสามารถบรรลุ เป็นพระอรหันต์ ได้นั้นเป็นสิ่งที่ เป็นไปไม่ได้

แนวทางเจริญวิปัสสนาครั้งที่ ๖๐๑ บรรยาย โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ถอดเทป โดย คุณย่าสงวน สุจริตกุล

ขออนุโมทนา