ปาณาติบาตนั้น มีองค์ ๕ [สีลขันธวรรค]

[เล่มที่ 11] พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑- หน้าที่ 187

แม้เมื่อมีสรีระและคุณเท่ากัน ก็พึงทราบว่า มีโทษน้อย เพราะกิเลสและความพยายามอ่อน มีโทษมาก เพราะกิเลสและความพยายามแรงกล้า

ปาณาติบาตนั้น มีองค์ ๕ คือ

๑. ปาโณ สัตว์มีชีวิต

๒. ปาณสัญญิตา ตนรู้ว่าสัตว์มีชีวิต

๓. วธกจิตฺตํ จิตคิดจะฆ่า

๔. อุปกฺกโม มีความพยายาม (ลงมือทำ)

๕. เตน มรณํ สัตว์ตายด้วยความพยายามนั้น

ปาณาติบาตนั้น มีประโยค ๖ คือ

๑. สาหัตถิกประโยค ประโยคที่ฆ่าด้วยมือตนเอง

๒. อาณัตติกประโยค ประโยคที่สั่งให้คนอื่นฆ่า

๓. นิสสัคคิยประโยค ประโยคที่ฆ่าด้วยอาวุธที่ชัดไป

๔. ถาวรประโยค ประโยคที่ฆ่าด้วยอุปกรณ์ที่อยู่กับที่

๕. วิชชามยประโยค ประโยคที่ฆ่าด้วยวิชา

๖. อิทธิมยประโยค ประโยคที่ฆ่าด้วยฤทธิ์.

ก็เมื่อข้าพเจ้าจะพรรณนาเนื้อความนี้ให้พิสดาร ย่อมจะเนิ่นช้าเกินไปฉะนั้น จะไม่พรรณนาความนั้นและความอื่นที่มีรูปเช่นนั้นให้พิสดาร ส่วนผู้ที่ต้องการพึงตรวจดูสมันตปาสาทิกาอรรถกถาพระวินัย ถือเอาความเถิด.