ภิกษุผู้ทุศีลท่านประสงค์เอาว่า เป็นโจร

พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ ปฐมภาค เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 361

อรรถาธิบาย คำว่า นิรพฺพุโท เป็นต้น

บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า นิรพฺพุโท คือเว้นจากเสนียด

พวกโจรท่านเรียกว่า เสนียด อธิบายว่า หมดโจร ก็ในอรรถนี้ พวกภิกษุผู้ทุศีลท่านประสงค์เอาว่า เป็นโจร. จริงอยู่ ภิกษุผู้ทุศีลเหล่านั้น ย่อมลักปัจจัยของคนเหล่าอื่น เพราะเป็นผู้มิใช่สมณะ แต่มีความสำคัญว่าเป็นสมณะ เพราะเหตุนั้น ภิกษุสงฆ์ไม่มีเสนียด ไม่มีโจร มีอธิบายว่า ไม่มีคนทุศีล.

บทว่า นิราทีนโว ได้แก่ ไม่มีอุปัทวะ คือไม่มีอุปสรรค.

มีคำอธิบายว่า เว้นจากโทษของผู้ทุศีลทีเดียว ผู้ทุศีลแล ท่านเรียกว่า คนดำ

ในคำว่า อปคตกาฬโก นี้ จริงอยู่ ผู้ทุศีลเหล่านั้น แม้เป็นผู้มีวรรณะดุจทองคำ พึงทราบว่า เป็นคนดำทีเดียว เพราะประกอบด้วยธรรมดำ เพราะไม่มีคนมีธรรมดำเหล่านั้นจึงชื่อว่า อปคตกาฬก. ปาฐะว่า อปหตกาฬก ก็มี

บทว่า สุทฺโธ คือชื่อว่าบริสุทธิ์ เพราะมีคนดำปราศไปแล้วนั่นเอง.

บทว่า ปริโยทาโต คือผุดผ่อง. คุณคือศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ และวิมุตติญาณทัสสนะ ท่านเรียกว่าสาระ ในคำว่า สาเร ปติฏฺิโต นี้. เพราะตั้งอยู่แล้วในสาระนั้น จึงชื่อว่าตั้งอยู่ในสารคุณ.

พระผู้มีพระภาคเจ้า ครั้นตรัสความที่ภิกษุสงฆ์ตั้งอยู่ในสารคุณอย่างนี้แล้ว เมื่อจะทรงแสดงอีกว่า ก็ความที่ภิกษุสงฆ์นั้นตั้งอยู่ในสารคุณนั้น พึงทราบอย่างนี้