อุปปาทสูตร - ธรรมนิยาม - ๑๒ พ.ค. ๒๕๔๙ วิสาขบูชา

[เล่มที่ 34] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๓- หน้าที่ 574

อุปปาทสูตร

ว่าด้วยธรรมนิยาม

[๕๗๖] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะพระตถาคตทั้งหลายเกิดขึ้น หรือไม่เกิดขึ้นก็ตาม ธาตุ คือ สิ่งที่ทรงตัวเองอยู่ได้อันนั้น (ธัมมฐิตตา) ความตั้งอยู่โดยธรรมดาอันนั้น (ธัมมนิยามตา) ความแน่นอนโดยธรรมดา อันนั้น ตถาคตตรัสรู้บรรลุธาตุนั้นว่า สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง สังขารทั้งปวง เป็นทุกข์ ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา ครั้นได้ตรัสรู้แล้ว ได้หยั่งรู้แล้ว จึงบอก แสดง บัญญัติ แต่งตั้ง เปิดเผย จำแนก ทำให้ตื้น ว่า สังขารทั้งปวง ไม่เที่ยง สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์ ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา

จบ อุปปาทสูตรที่ ๔

อรรถกถาอุปปาทสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอุปปาทสูตรที่ ๔ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า ธมฺมฏิตตา ได้แก่ ภาวะที่ทรงตัวอยู่ได้เองตามสภาพ

บทว่า ธมฺมนิยามตา ได้แก่ ความแน่นอนโดยสภาพ

บทว่า สพฺเพ สงฺขารา ได้แก่ สังขารอัน เป็นไปในภูมิ ๔

บทว่า อนิจฺจา ความว่า ชื่อว่า อนิจฺจา ด้วยอรรถว่า เป็นแล้วกลับไม่เป็น

บทว่า ทุกฺขา ความว่า ชื่อว่าทุกข์ ด้วยอรรถว่า บีบคั้นเสมอ

บทว่า อนตฺตา ความว่า ชื่อว่า อนตฺตา เพราะอรรถว่า ไม่เป็นไปตามอำนาจ

ในพระสูตรนี้ เป็นอันพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสลักษณะทั้ง ๓ อย่างไว้คละกัน ดังพรรณนามา ฉะนี้

จบ อรรถกถาอุปปาทสูตรที่ ๔

วันวิสาขบูชา ตั้งใจจะไปฟังธรรม เพื่อเจริญกุศลให้เข้าใจในธรรมะเพิ่มขึ้นค่ะ

ขออนุโมทนาครับ