สุข / ทุกขเวทนา -- โสมนัส / โทมนัสเวทนา
มีคำถามที่ยังสงสัย มาขอกราบเรียนถามท่านวิทยากรดังนี้ครับ ได้ฟังมาว่า สุขเวทนา และ ทุกขเวทนา เกิดกับกายวิญญาณซึ่งเป็นจิตชาติวิบากเท่านั้น แต่ว่าวิถีจิตทางปัญจทวาร ในขณะทีเป็นชวนะ สามารถเกิดได้ทั้งโลภมูลจิต,โทสมูลจิต, โมหมูลจิต , หรือกุศลจิต (สำหรับผู้ที่ไม่ใช่พระอรหันต์) , รวมทั้งกิริยาจิต (สำหรับพระอรหันต์เท่านั้น) ในขณะที่เป็นชวนจิต ขณะนั้นเวทนาที่เกิดร่วมด้วย ไม่ได้เป็นสุขเวทนาหรือทุกขเวทนา แล้วหรือไม่ครับ เพราะเข้าใจว่า จิตขณะนั้นไม่ใช่วิบากจิต เพราะฉะนั้น จะมีสุขเวทนา หรือทุกขเวทนาเกิดร่วมด้วยไม่ได้ ทีนี้ความเข้าใจเดิม คือ เข้าใจคร่าวๆ ว่า โทมนัสเวทนา หรือ โสมนัสเวทนา เกิดเฉพาะทางใจเท่านั้น เพราะรู้แค่เพียงว่าสุขใจก็มีจริง ทุกข์ใจก็มีจริง แต่ว่าถ้ากล่าวตามความเป็นจริงโดยพระอภิธรรมแล้ว ชวนจิตทางปัญจทวาร ก็สามารถมีเวทนา ๒ เหล่านี้ (รวมทั้งอุเบกขาเวทนา) ได้หรือไม่ครับ ขอท่านวิทยากรช่วยแสดงธรรมด้วยครับ
ขอขอบพระคุณและขออนุโมทนาในคำตอบครับ
ถูกต้องครับ ชวนะวิถีเวทนาไม่ใช่สุขเวทนาและทุกขเวทนา แต่เป็นโสมนัสเวทนาโทมนัสเวทนา อุเบกขาเวทนา วิถีทางปัญจทวารก็สามารถมีเวทนาเกิดได้ทั้ง ๕
ที่ว่าทุกข์ใจในที่นี้หมายถึง ไม่ใช่เวทนาที่เกิดทางจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กายะปสาทะ แต่เกิดที่หทยวัตถุครับ