...ติดตามไป..แม้ฝัน

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๒๕ ม.ค. ๒๕๕๒

นิรันด์ ผม..เองแม้ขณะที่เริ่มศึกษาธรรมแล้ว แม้แต่ตอนฝัน เมื่อหลายปีก่อนนั้น ผมเดือดร้อนมากเลย ผมมักจะฝันร้าย ฝันว่าไปทำร้ายคน ฝันลามกอะไรต่างๆ พอตอนเช้าตื่นขึ้นมา ผมก็จะเดือดร้อนใจ ทำไมผมจึงต้องฝันอย่างนี้นะ ในชีวิตประจำวัน เราก็ไม่ได้ไปร้ายอะไร แต่เวลาฝันต้องฝันร้ายอะไรต่างๆ เหล่านี้ ผมก็จะเดือดร้อนด้วยความเป็นตัวตนอยู่ตลอดเวลา ทำไมเราต้องเป็นอย่างนี้ ต้องฝันอย่างนี้ จะฝันดีๆ ช่วยเหลือคน มีเมตตาคน ทำไมไม่ฝันดีๆ เดือดร้อนแม้กระทั่งความฝัน จะกล่าวถึงชีวิตประจำวันของเรา จะเป็นอย่างไรครับ แสดงให้เห็นถึงว่าที่ฝันนี้ ความเป็นตัวตน ความเป็นเราก็ยังยึดติดว่า เราจะบังคับฝัน ให้ฝันดีๆ ได้ แต่ไม่ ก็ไม่ใช่อย่างนั้น

อ.จ. ค่ะ..ทุกคนฝัน ถูกต้องไหมค่ะ ฝันจบแล้วก็แล้วแต่ แต่ละคนอย่างคุณนิรันด์ จบแล้ว แต่ทำไมเราจึงฝันอย่างนี้

นิรันด์ เพราะ..เราคิดว่า เราไม่ใช่คนที่ร้ายอย่างนั้น ทำไมจึงไปฝันร้ายๆ อย่างนั้น ในชีวิตประจำวัน เราก็ไม่เคยไปมุ่งร้ายใคร แต่ในฝันเรากลับไปฝันลามก ฝันร้าย พอตื่นขึ้นมาก็เดื่อดร้อนใจ ทำไมเราจึงฝันอย่างนี้

อ.จ. เพราะ..ความต่าง ก็คือว่า แต่ละคนนี้ฝัน ไม่เหมือนกัน ตื่นแล้ว ก็ยังไม่เหมือนกันอีก คิดถึงฝันว่าอย่างไร ถ้าเป็นผู้ที่สะสมปัญญามามาก พระภิกษุรูปหนึ่ง ท่านฝันว่า ท่านขี่ช้างศึกครบเครื่อง สวยงามมาก พอตื่น ท่านไม่ได้คิดอย่างคุณนิรันด์ ท่านละอายในความมานะ สำคัญตนที่ยังมี แม้ทำให้เกิดความฝัน ที่ทำให้รู้สึกอย่างนั้น ในขณะที่กำลังขี่ช้างที่มีเครื่องประดับมากมาย นี่ก็แสดงให้เห็นว่า การคิดนึกแล้วแต่ว่าจะสะสมปัญญา หรือว่าสะสมความเป็นตัวตน ถ้าผู้ที่สะสมปัญญา เห็นมานะของตนเอง แม้ในฝัน ฝันก็ยังมีมานะ ดูซิค่ะ แล้วเวลาไม่ฝัน ก็จะต้องมีมานะ จนกระทั่งแม้ไม่ฝัน ก็ยังเป็นปัจจัยให้ฝัน แล้วก็มีมานะได้ ด้วยเหตุนี้ ปัญญาก็ต่างกันไป ทำให้ความคิด ของแต่ละคน ก็ต่างกัน เพราะเวลาที่คุณนิรันด์ฝัน เสร็จแล้วตื่นขึ้นมาความเป็นตัวตน ก็ไม่ชอบที่จะให้ฝันอย่างนั้น แทนที่จะละอายหรือเห็นโทษว่ากิเลสมากจนกระทั่ง ทำให้เกิดความฝันต่างๆ ได้

มี..ผู้หญิงสวยคนหนึ่ง เขาฝันว่าเขาเป็นนักรบค่ะ ทุกคืนเขาจะฝันว่า เขารบ เขาทำสงคราม ก็แสดงให้เห็นว่า ตื่นขึ้นมาเขาจะคิด อย่างไร แต่การสะสมที่สะสมมา เราไม่สามารถจะรู้ว่า แม้ไม่ฝัน ความคิดก็ยังต่างกัน เพราะว่าความคิดทั้งหมดขณะที่ไม่ฝัน ที่วิจิตรต่างๆ พอเป็นฝันยิ่งวิจิตรกว่านั้น เพราะว่ากำลังไม่ฝัน ใครจะคิดว่า ขี่ช้างที่มีเครื่องประดับอลังการมากมาย ก็ไม่มีใครคิดอย่างนี้ แต่ฝันก็ยังคิดได้ นี่ก็แสดงให้เห็นการสะสมของสภาพธรรมนี้ ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา แต่ที่เป็นประโยชน์ก็คือว่า รู้ว่ายังมีกิเลสมากระดับไหน