โลกอันมฤตยูกำจัดแล้ว

สนทนาพื้นฐานพระอภิธรรม ที่มูลนิธิฯ
วันอาทิตย์ที่ ๒๒ มี.ค. ๒๕๕๒

อร. เทวดา..ทูลถามว่า โลกอันอะไรหนอกำจัดแล้ว พระผู้ ฯ..ตรัสตอบว่า โลกอันมฤตยูกำจัดแล้ว

อ.จ. แล้ว..มฤตยู คืออะไร เห็นไหมค่ะ ถ้าเราข้ามๆ ไปก็เหมือนเราเข้าใจธรรม แต่ถ้าเราเข้าใจธรรม เราก็จะเข้าใจความหมายได้ มฤตยู คืออะไรค่ะ

อร. ก็..หมายถึง ความตาย ซึ่งก็จะมีอยู่ ๓ ประเภท

อ.จ. คุณอรรณพ ช่วยเพิ่มเติม มฤตยูด้วย โลกอันมฤตยูกำจัดแล้ว

อ.อรรณพ จริงๆ ..แล้วพระธรรม ที่ทรงแสดงก็ครอบคลุมตั้งแต่เบื้องต้นที่ พอจะเข้าใจได้ จนไปถึงที่สุด อย่างใน ๔ พระสูตรนี้ สุดท้ายก็คือละความติดข้อง และเพื่อความพ้นโลกในที่สุด ที่นี้ในพระสูตรแรก คาถาแรกที่พระองค์ตรัสตอบเทวดา "โลก" จริงๆ ก็มีความหมายหลายอย่างนะครับ ตั้งแต่ "โอกาสโลก" เป็นที่เกิดที่อยู่ของ โลกประการที่ ๒ คือ "สัตว์โลก" และโลกประการที่ ๓ ครอบคลุมทั้งหมด คือ"สังขารโลก" คือสภาพธรรมที่เกิดขึ้นและดับไป และที่ตรัสนี้ก็เป็นจริง แม้ระดับเบื้องต้น โดยนัยของสัตว์โลก เพราะสัตว์โลกก็ต้องถูกความตายกำจัดไป มีใครบ้างที่เกิดมาแล้วไม่ตายบ้าง ทุกคนที่นั่งอยู่ตรงนี้ เกิดมาในแต่ละภพ แต่ละชาติ ก็จะต้องถูกมฤตยูหรือความตาย กำจัดให้หมดสิ้นความเป็นบุคคลนี้ไป นี่ก็โดยนัยของสัตว์โลก แต่โดยนัยของ "สังขารโลก" ก็ยิ่งละเอียดขึ้น "โลก" ก็คือสภาพธรรมที่เกิดขึ้นและดับไป

อะไรที่ชื่อว่า "โลก" คือ สภาพนามธรรมและรูปธรรมที่เกิดแล้วดับ แม้สภาพรูปธรรมนามธรรม ที่เกิดขึ้นแล้วก็ตั้งอยู่ชั่วขณะ แล้วก็ต้องดับไป นี่เป็นสภาพธรรมของสังขารธรรม คือสภาพธรรมที่ เกิดแล้วก็ต้องดับไป เกิดแล้ว ตั้งอยู่แล้วก็ดับไป ตั้งอยู่ ก็ตั้งอยู่ไม่ได้นาน ก็ต้องเสื่อมไป มีชรา ที่ท่านบอกว่า มีชราล้อมไว้ ไม่พ้นไปจากความเสื่อมแล้วก็บ่ายหน้าไปสู่ความดับ แม้สภาพธรรมในขณะนี้ เพราะว่าถ้าโลก คือสภาพธรรมที่ปรากฎขณะนี้ เกิดแล้วดับ เพราะว่าโลกอัน มฤตยูกำจัดแล้ว ขณะนี้โลกทางตาก็ดับ สีก็ดับ เสียงก็ดับ จึงจะมี การได้ยิน หรือมีการคิดนึก

อ.จ. ใคร..รู้จักเทวดาบ้างคะ นานแสนนานมาแล้วนะคะ แต่ละคนมีข้อสงสัย แล้วใครจะรู้บ้างว่า ขณะนั้นน่ะ เทวดาสงสัยอะไร แต่พระพุทธเจ้าก็ทรงทราบอัธยาศัย และทรงเข้าใจความคิดของเทวดาว่า ทูลถามเพราะสงสัยอะไร ความสงสัยมีมากมายค่ะ ถ้าจะถามเวลานี้ว่าแต่ละคน แม้แต่คำที่ได้ยิน ก็สงสัยกันต่างๆ แต่ผู้ที่รู้ใจของเทวดาจะรู้ว่าเทวดาหมายถึงอะไร ซึ่งก็เป็นความจริง ไม่ใช่ว่าเป็นจริงเฉพาะขณะที่ตรัสตอบเทวดาเท่านั้น แต่ก็เป็นความจริงทุกขณะ

กำลังนั่งอยู่ตรงนี้เป็นเทวดาหรือเปล่าคะ ไม่เป็น แต่มีคำถามของเทวดาว่า "โลกอันอะไรกำจัดแล้ว" ทุกคนเหมือนกับอยู่ในโลก ไปอยู่นอกโลกกันหรือเปล่าคะ เปล่าเลย ยังหลับอยู่ในโลกนี้หรือเปล่า ยังอยู่ในโลกนี้ชีวิตนี้เลยนะคะ ตื่นออกไปจากโลกนี้หรือเปล่าคะ ก็ไม่สามารถจะออกไปจาก โลกได้จนกว่าจะตาย จะกลับมาอยู่ในโลกนี้อีกได้ไหม ไปแล้วค่ะไป สู่โลกอื่น

เพราะฉะนั้น ตราบใดที่ยังมีชีวิต ก็เหมือนอยู่ในโลกนี้ แต่โลกที่กำลังมี ดูเหมือนจะยั่งยืน ตั้งแต่เกิดโตมา สนุกมากเพลิดเพลินมาก สุขบ้าง ทุกข์บ้าง เหตุการณ์ต่างๆ ก็เหมือนเป็นโลก อันอะไรกำจัดที่จะไม่ให้มีอีกต่อไปก็คือ ความตาย

เพราะฉะนั้น ความคิดของแต่ละคนที่จะทำให้คล้อยไปสู่การเข้าใจความจริง ก็ต้องตามลำดับ จะอยู่ในโลกนี้ไม่นาน แต่เหมือนว่าเราอยู่ในโลกเดียวนานมาก จนกว่าจะตาย เมื่อไรเมื่อนั้นก็จะรู้ว่าถูกมฤตยูกำจัด โลกนี้ไม่มีอีกต่อไป สำหรับคนที่จากไปเพราะความตาย ถูกต้องไหมคะ ก็จะอยู่กันชั่วครู่ชั่วคราว เห็นบ้าง คิดบ้าง อะไรบ้างต่างๆ สิ่งนั้นสำคัญ เหตุการณ์นั้นสำคัญต่างๆ นาๆ แต่ก็โลกนี้วุ่นวายมากมาย ก็จะถูกกำจัดด้วยความตาย แต่เมื่อ..ตายแล้ว ก็ไม่มีการที่โลกนี้จะตามไปอีกนะคะ ก็เป็นโลกอื่น เหมือนโลกก่อนที่จากมา เคยทำอะไรไว้ทั้งกุศลกรรมและอกุศลกรรม วุ่นวายปั่นป่วนสารพัด ก็แล้วแต่นะคะ แต่เมื่อมฤตยูคือความตายเกิดขึ้น ก็พ้นจากโลกนั้น แล้วก็แล้วแต่ว่า กรรมจะทำให้มาเกิดในโลกนี้ ก็ทำให้เป็นอย่างนี้ จนกว่ากรรมจะทำให้พ้นจากโลกนี้ไปสู่โลกอื่น ถ้าไปสวรรค์ชั้นดุสิตหรือดาวดึงส์ ก็ตามแต่

จะมีเรื่องของโลกนี้ตามไปอีกหรือเปล่า ว่าเรายังอยู่ในโลกนี้หรือเปล่า จะไม่มีความคิดได้เลยว่าเรายังอยู่ในโลกนี้ แต่ตราบใดที่ยังไม่ตาย โลกนี้เป็นโลกของเรา มีเหตุการณ์อย่างนี้ เรากำลังอยู่ในโลกนี้ เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องที่ไม่ว่าจะเป็นพระธรรมกล่าวถึงโดยนัยใดๆ ก็เพื่อให้น้อมไปสู่ความจริงว่าทุกคนนี้อยู่ในโลกต่อเมื่อยังไม่ถึงวาระที่จะจากโลกนี้ไป...