อุปัตติเหตุ

อุปัตติเหตุ ในภาษาธรรมหมายถึง เหตุทีเกิดขึ้น, เหตุการณ์ที่เกิด เช่น ควรเทศนาให้เหมาะแก่อุปัตติเหตุ คือ แสดงธรรมให้เข้ากับเรื่องที่เกิดขึ้น หรืออธิบายปัจจัย เหตุเกิดขึ้นของอเหตุกจิต มีจักขุวิณาณ เป็นต้น เช่น เพราะมีปสาทะ มีรูปมากระทบ มีแสงสว่าง และมนสิการจักขุวิญาณจึงเกิดขึ้น ธรรมทั้ง ๔ ประการนี้ท่านก็เรียกว่าอุปัตติเหตุ แต่ถ้าเป็นภาษาทั่วไป มีความหมายอีกอย่างหนึ่ง