พระมหาติสสเถระ [วิสุทธิมรรค]

วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 44

บทว่า น นิมิตฺตคฺคาหี ความว่า ย่อมไม่ถือเอานิมิตว่า หญิงหรือชาย หรือนิมิตอันเป็นที่ตั้งแห่งกิเลสมีสุภนิมิต เป็นต้น ยั้งหยุดอยู่ ในอาการสักว่าเห็นเท่านั้น

บทว่า นานุพฺยญฺชนคฺคาหี ความว่า ย่อมไม่ถือเอาอาการอันต่างโดยมือ เท้า ศีรษะ และการหัวเราะ การพูด การฉอเลาะ การแลเหลียวเป็นต้น ซึ่งได้โวหารว่าอนุพยัญชนะ เพราะเป็นอนุพยัญชนะ คือ เป็นเครื่องทำความปรากฏแห่งกิเลสทั้งหลาย สิ่งใดเด่นอยู่ในสรีระนั้น ก็ถือเอาสิ่งนั้น (เป็นอารมณ์) เหมือนพระมหาติสสเถระผู้อยู่ในเจติยบรรพตฉะนั้น

[เรื่องพระมหาติสสเถระ]

มีเรื่องเล่าว่า หญิงสะใภ้แห่งตระกูลคนใดคนหนึ่ง ทะเลาะกับสามีตกแต่งและประดับกายเสียสวย ราวกะเทพกัญญา ออกจากอนุราธปุระแต่เช้าตรู่ เดินไปสู่เรือนญาติ ในระหว่างทางได้พบพระมหาติสสเถระนั้น ผู้เดินจากเจติยบรรพตมาสู่อนุราธปุระ เพื่อเที่ยวบิณฑบาต เกิดมีจิตวิปลาสหัวเราะดังขึ้น ฝ่ายพระเถระแลดูว่า นี่อะไร กลับได้อสุภสัญญาในฟันของหญิงนั้น แล้วได้บรรลุพระอรหัต เพราะเหตุนั้น พระโบราณาจารย์จึงกล่าวไว้ (เป็นคาถา) ว่า พระเถระเห็นฟันของหญิงนั้นแล้ว หวนระลึกถึง สัญญาเก่า ท่านยืนอยู่ในที่นั้นนั่นเอง ได้บรรลุพระอรหัต