ท่านกำลังคบหาสมาคมกับผู้ใด
บางตอนจากคำบรรยายแนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ ๑๕๐๑ ท่านอาจารย์บรรยายว่า
"โดยมากท่านผู้ฟังอาจจะคิดว่า คบหาสมาคมกับบุคคล แต่ว่าโดยสภาพของปรมัตถ ธรรมแล้ว เป็นการคบหาสมาคมกับธรรมทั้งสิ้น แล้วแต่ท่านจะคบหาสมาคมกับความเห็นถูก หรือว่าคบหาสมาคมกับความเห็นผิด หรือคบหาสมาคมกับกุศลธรรม หรืออกุศลธรรม ซึ่งการคบหาพระธรรม ก็คือการฟังพระธรรม การพิจารณาพระธรรมโดยละเอียด แล้วก็ไตร่ตรองเลือกเฟ้นพระธรรมโดยรอบคอบ นั่นก็จะเป็นปัจจัยที่จะทำให้สามารถที่จะได้รู้แจ้งอริยสัจธรรมได้ เพราะเหตุว่าบางท่านอาจจะสงสัยว่า ท่านจะคบกับพระธรรมอย่างไร ถ้ามีการฟังพระธรรม ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง และบางครั้งก็อาจจะเกิดความสงสัย ก็คบต่อไปอีก โดยประการที่ฟังต่อไป แล้วก็พิจารณาพระโอวาทที่ได้ทรงตักเตือน ถ้าท่านคบหาสมาคมกับบุคคลที่เป็นมิตรสหาย ก็อาจจะได้ฟังความคิดเห็นของมิตรสหาย ถ้ามีสิ่งใดที่เป็นประโยชน์เกื้อกูล มิตรสหายนั้นก็จะโอวาท หรือช่วยตักเตือน เพราะฉะนั้น บางท่านอาจจะคิดว่า เมื่อคบกับพระธรรม พระธรรมจะเป็นเหมือนมิตรสหายได้อย่างไร แต่ความจริงพระธรรมเป็นยิ่งกว่ามิตรสหาย เพราะเหตุว่าแม้ไม่เห็นตัว แต่ก็ยังฟัง เหมือนกับมีบุคคลที่กำลังแสดงพระธรรมให้ฟัง และถ้าสงสัย ก็ศึกษาและฟังต่อไปอีก พระผู้มีพระภาคก็ได้ทรงแสดงพระธรรมไว้โดยละเอียดทุกประการ ซึ่งเหมือนกับการที่จะตอบข้อสงสัยของท่านผู้ฟังได้ บุคคลในสมัยพระผู้มีพระภาค มีความศรัทธา เลื่อมใส และเห็นประโยชน์ของการคบหาสมาคมกับพระธรรม"
สัตว์ทั้งหลายคบกันโดยธาตุ
แม้ในปัจจุบันกาล
สัตว์ทั้งหลายก็ย่อมคบค้ากัน
ย่อมสมาคมกันโดยธาตุเทียว
คือ สัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยเลว ย่อมคบค้ากัน
ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยเลว
สัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยดี ย่อมคบค้ากัน
ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยดี.
[เล่มที่ 26] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้าที่ 440 หีนาธิมุตติสูตร
ควรคบคนที่ยิ่งกว่าตน
คนผู้คบคนทราม ย่อมเสื่อมส่วนคนผู้คบคนเสมอกัน
ไม่เสื่อมในกาลไหนๆ ผู้คบคนที่ประเสริฐกว่า
ย่อมเจริญเร็วเพราะฉะนั้นจึงควรคบคนที่ยิ่งกว่าตน
คบหาแต่บุคคลผู้สูงสุด
ได้ยินว่า พระวิมลเถระได้ภาษิตคาถานี้ไว้ อย่างนี้ว่า
บุคคลผู้ปรารถนาความสุขอันถาวร ควรเว้นบาปมิตร
คบหาแต่บุคคลผู้สูงสุด
และควรตั้งอยู่ในโอวาทของท่าน
คนเกาะไม้เล็กๆ ต้องจมอยู่ในห้วงมหรรณพ ฉันใด
คนแม้ดำรงชีพอย่างดี แต่อาศัยคนเกียจคร้านก็ต้องจมอยู่ในวัฏสงสาร ฉันนั้น
เพราะฉะนั้น
จึงควรเว้นคนเกียจคร้าน มีความเพียรเลวทราม
ควรอยู่ร่วมกับบัณฑิตทั้งหลายผู้สงัด เป็นอริยะ
มีใจเด็ดเดี่ยว เข้าฌานเป็นปกติ
ปรารภความเพียรเป็นนิจ
คบสัตบุรุษยังประโยชน์ให้สำเร็จ
พระสุสารทเถระได้ภาษิตคาถานี้ไว้ อย่างนี้ว่า
การเห็นสัตบุรุษทั้งหลาย
ผู้เพรียบพร้อมด้วยศีลาทิคุณ
ย่อมยังประโยชน์ให้สำเร็จ
เป็นเหตุตัดความสงสัยเสียได้
ทำความรู้ให้เจริญงอกงาม
สัตบุรุษทั้งหลาย ย่อมกระทำพาลชนให้เป็นบัณฑิตได้
เพราะฉะนั้น การสมาคมกับสัตบุรุษ
จึงยังประโยชน์ให้สำเร็จได้
ขออนุโมทนาครับ
พระธรรมเปรียบเหมือนเชือกที่คอยฉุดให้เราขึ้นมาจากเหวลึกคืออวิชา เพราะอาศัยการฟังธรรมบ่อยๆ เนืองๆ ทำให้เราไม่ประมาทที่เป็นอกุศล ไม่ประมาทในการอบรมปัญญา
