เมื่อไรจะออกดอก

สนทนาธรรมที่มูลนิธิ ฯ
ปฏิบัติธรรม
วันอาทิตย์ที่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๕๑

คุณชมชื่น ได้ยินได้ฟังว่า การเห็นเป็นธรรม เห็นก็เห็นเท่านั้น ได้ยินได้ฟังแบบนี้ แต่ความเข้าใจสภาพธรรม ที่ท่านอาจารย์บอกว่าจะค่อยๆ เพิ่มขึ้น ลักษณะที่ค่อยๆ เพิ่มขึ้น สำหรับคนที่เริ่มฟัง การที่ความเข้าใจค่อยๆ เพิ่มขึ้น ว่าเห็นเพียงเห็น ตาเห็นเท่านั้น เป็นอย่างไงค่ะ ลักษณะนี้จะเป็นอย่างไรค่ะ

ท่านอาจารย์ แสดงว่าไม่ได้เพิ่มขึ้น เพราะสงสัย เวลาเพิ่มขึ้นมีลักษณะอย่างไร จริงๆ แล้วดูเหมือนว่า เพิ่มก็จะต้องรู้ว่าเพิ่ม แต่ให้เข้าใจความหมายของสังขารขันธ์ ขณะที่กำลังฟังนี้ จะรู้ไหมว่าวันไหนจะเข้าใจยิ่งกว่านี้ คุณชมชื่นบอกว่า ได้ยินว่าเห็นเป็นธรรม หลายครั้ง เป็นผู้เริ่มได้ยิน เห็นเป็นธรรม แล้วก็พูดไปอีก นึกไปอีก ก็ไม่ลืม ไม่เปลี่ยนเป็น เห็นไม่ใช่ธรรม ก็ยังคงเห็นเป็นธรรมชนิดหนึ่ง นึกขึ้นมาเมื่อไร เห็นก็เป็นธรรมชนิดหนึ่ง ไม่เปลี่ยนแปลง หมายความว่า มีความมั่นคงขึ้นบ้างไหม หรือว่าเมื่อวานนี้ได้ยินว่า เห็นเป็นธรรม แต่วันนี้ไม่ใช่ เห็นไม่ใช่ธรรม ยังงั้นหรือเปล่าค่ะ

คุณชมชื่น ยังคงคิดถึง คำว่า " เป็นธรรม " อยู่

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น มีความมั่นคงขึ้น ทุกครั้งที่เข้าใจว่า เห็นเป็นธรรม

คุณชมชื่น ถ้าท่านอาจารย์ ใช้คำว่า คิดว่ายังเป็นธรรมอยู่ เพราะว่ายังไม่เข้าใจ คำว่า "เป็นธรรม"

ท่านอาจารย์ แต่ว่าไม่เปลี่ยนใช่ไหมค่ะ ยังคงเป็นธรรมอยู่

คุณชมชื่น ตอนนี้ยังไม่เปลี่ยนค่ะ

ท่านอาจารย์ ยังไม่เปลี่ยน ยังคงเป็นธรรมอยู่นะค่ะ เพราะฉะนั้น ทุกคนที่มาฟังนี้ หวังว่าเราจะเข้าใจขึ้นแน่ๆ เลย แต่ว่าจะเมื่อไร บอกได้ไหมว่า วันไหน สังขารขันธ์จะปรุงแต่ง นี่เป็นเหตุที่ แม้แต่สติปัฎฐาน เพียงการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฎเพียงเล็กน้อย คนนั้นจะไม่รู้เลย ว่าจากการที่สติปัฎฐานเกิดรู้ลักษณะของสภาพธรรม ไม่มากนิดๆ หน่อยๆ แต่จากการฟังค่อยๆ เข้าใจขึ้นนี้ เป็นการปรุงแต่ง เมื่อมีการระลึกอีก ก็เข้าใจเพิ่มขึ้นอีก มาจากไหน ความเข้าใจลักษณะของแข็ง ซึ่งครั้งแรกที่กระทบ ก็เพียงแข็ง แต่ว่าต่อไป แม้ว่ากระทบแข็งๆ ก็ยังคงเป็นแข็ง แต่ความเข้าใจแข็ง ด้วยการเข้าใจถูก จะทำให้รู้ว่าขณะนั้นไม่มีอย่างอื่นเลย ค่อยๆ สั่งสม สังขารขันธ์ ซึ่งจะไม่รู้เลยจากการฟังแล้วฟังอีกนี้ ถึงเวลาที่ปัญญาจะเกิดขึ้น ก็เกิดโดยที่ไม่รู้มาล่วงหน้า คุณชมชื่นปลูกต้นไม้ ซึ่งมีดอกบ้างไหมค่ะ รู้ไหมว่า เมื่อไรจะออกดอก