เหตุผลที่แสดงอริยสัจจ์ทั้ง ๔ เป็นลำดับ [วิสุทธิมรรค]
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๓ ตอน ๑ - หน้าที่ ๑๖๘ [โดยลำดับ]
แม้ลำดับในข้อว่า 'โดยลำดับ' นี้ ก็ได้แก่ลำดับแห่งการแสดงเหมือนกันก็ในอริยสัจ ๔ นี้
ทุกขสัจ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้เป็นข้อแรก เหตุว่ารู้ได้ง่าย เพราะเป็นของหยาบและเป็นของสาธารณแก่สัตว์ทั้งปวง
สมุทัยสัจ ตรัสไว้ในลำดับนั้น เพื่อแสดงเหตุแห่งทุกขสัจนั้นแหละ
นิโรธสัจ ตรัสต่อนั้นไป เพื่อให้รู้ว่าความดับแห่งผลย่อมมีเพราะความดับแห่งเหตุ
มรรคสัจ ตรัสไว้ในที่สุด เพื่อแสดงอุบาย (แนวทาง) บรรลุนิโรธสัจนั้น *
นัยหนึ่ง ตรัสทุกข์ก่อนเพื่อยังความสังเวชให้เกิดแก่สัตว์ทั้งหลายผู้ติดใจในรสชาติแห่งความสุขในภพ
ตรัสสมุทัยในลำดับนั้นเพื่อให้ทราบว่า "ทุกข์นั้น ตัณหามิได้แต่งขึ้นก็ไม่มา มันมีขึ้นเพราะเหตุภายนอกมีพระอิศวรบันดาลเป็นต้นก็หาไม่ แต่มันมีขึ้นเพราะตัณหานี้"
ต่อนั้น ตรัสนิโรธ เพื่อยังความโล่งใจด้วยได้เห็นนิสสรณะ (การสลัดออก) ให้เกิดแก่บุคคลทั้งหลายผู้มีใจสลด เพราะถูกทุกข์กับทั้งเหตุครอบงำแล้วแสวงหาความออกไปจากทุกข์
ต่อนั้น จึงตรัสมรรคอันเป็นธรรมยังนิโรธให้ถึงพร้อมเพื่อบรรลุนิโรธ แล
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
อริยสัจทั้ง 4 ลึกซึ้งจึงเห็นยาก เพราะเห็นยากจึงลึกซึ้ง ผู้ที่จะเห็นความลึกซึ้งนั้นได้รู้ว่าต้องเป็นไปโดยยาก จึงศึกษาพระธรรมด้วยความเคารพ และอดทน แล้วจึงนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าอันเกิดจากการเข้าใจในพระคุณของพระพุทธคุณยิ่งๆ ขึ้น ตามกำลัง จนถึงที่สุดของความเข้าใจในความลึกซึ้งนั้นนั่นเอง