อารมณ์กรรมฐาน [วิสุทธิมรรคแปล ]

วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 67

บทว่า " โดยอารมณ์ " มีวินิจฉัยว่า ก็ในกรรมฐาน ๔๐ นี้ กรรมฐาน ๒๒ คือ กสิณ ๑๐ อสุภ ๑๐ อานาปานสติ ๑ กายคตาสติ ๑ นี้ มีอารมณ์เป็นปฏิภาคนิมิตได้ กรรมฐานที่เหลือ (๑๘) หามีอารมณ์เป็นปฏิภาคนิมิตได้ไม่ โดยนัยนั้นกรรมฐาน ๑๒ คือในอนุสสติ ๑๐ อนุสสติเว้นอานาปานสติและกายคตาสติเหลือ ๘ และ อาหารเรปฏิกูลสัญญา (๑) จตุธาตุววัฏฐาน (๑) วิญญาณัญจายตนะ (๑) เนวสัญญานาสัญญายตนะ (๑) นี้มีสภาวธรรม (ปรมัตถธรรม) เป็นอารมณ์ กรรมฐาน ๒๒ คือ กสิณ ๑๐ อสุภ ๑๐ อานาปานสติ ๑ กายคตาสติ (๑) นี้มีนิมิต เป็นอารมณ์ กรรมฐานที่เหลือ ๖ (คือ พรหมวิหาร ๔ อากาสานัญจายตนะ (๑) อากิญจัญญายตนะ (๑) (เป็นนวัตตัพพารมณ์) บัญญัติ