ถ้าสติปัฏฐานไม่เกิด !

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

สนทนาธรรมที่ประเทศอินเดียณ พระคันธกุฎี พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถีตุลาคม ๒๕๔๒

ถ้าสติปัฏฐานเกิด ก็เกิดตามปกติ ตามธรรมดา ในชีวิตประจำวันนี้เอง สติปัฏฐาน ก็คือ ขณะที่มีการระลึกได้ โดยมี "ลักษณะ" ของสภาพธรรมที่มีจริงและกำลังปรากฏให้ค่อยๆ รู้ ค่อยๆ เข้าใจ แม้ไม่ใช้คำว่า "สติปัฏฐาน" แต่ มีความเข้าใจอย่างนี้ ... ขณะที่กำลังมีสิ่งที่ปรากฏ หรือเปล่า? ไม่ใช่พยายามที่จะนึก ว่า ไม่มีคน ไม่มีสัตว์ ไม่มีสิ่งใดๆ เพราะความจริง ก็คือ ไม่มีอยู่แล้ว.!แต่ มีสิ่งที่ปรากฏทางตา และ มีความทรงจำ ว่ามีคน มีสิ่งต่างๆ

ที่สำคัญที่สุด คือ มีเรา ... อยู่ตรงนี้ มีเรา ที่เห็น สิ่งที่ปรากฏทางตา หรือ มีเรา ที่ได้ยินเสียงทางหู ฯลฯ เพราะฉะนั้น ลึกลงไปที่สุด คือ "การยึดถือขันธ์ ๕" คือ ยึดถือ รูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ วิญญาณขันธ์. ยึดถือ ขันธ์ ที่ไหน? ก็ยึดถือ ว่า เป็นขันธ์ ของเรา หรือ ของคนอื่นของเราเป็นอย่างไร ... ของคนอื่น ก็อย่างนั้น.! แต่ถ้ารู้ ตามความเป็นจริงขณะนี้ ... เสมือนกับมีคนมากมาย เพราะว่า จิตเกิดขึ้น และ คิด

ใช่ หรือ ไม่ใช่? จิตเห็น แล้วก็คิด? ที่เห็นว่ามีคนมากๆ นี้ ก็เพราะคิด จากการเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา เพราะฉะนั้น ถ้าสภาพธรรมปรากฏจริงๆ ก็ไม่มีใครเลยทั้งสิ้น มีแต่ สภาพรู้ หรือ ธาตุรู้ ซึ่งเกิดขึ้น ... รู้แล้วแต่ว่า ขณะนั้น รู้ อะไร เพราะฉะนั้น "สติปัฏฐาน" ก็คือ ขณะที่สภาพธรรมกำลังปรากฏ สติปัญญา ระลึกศึกษา ลักษณะของสภาพรรมที่กำลังปรากฏนั้น และ ปัญญา รู้ ว่า เป็นเพียงสภาพธรรมอย่างหนึ่ง เท่านั้น เช่น ขณะนี้ กำลังกระทบแข็งก็ระลึก ศึกษา ตรงลักษณะแข็ง ซึ่ง กำลังปรากฏและ รู้ ว่า แข็ง เป็นสภาพธรรม ที่มีลักษณะอย่างนั้น

การระลึกรู้ ทางกายก็มีลักษณะที่แข็ง-อ่อน หรือเย็น-ร้อน หรือตึง-ไหวที่ปรากฏให้รู้ได้ แต่ละขณะๆ แต่ละอย่างๆ เฉพาะ ทางกาย เท่านั้นโดยไม่ต้องไปทำอย่างอื่นเลย เพราะความจริง เป็นอย่างนั้น ระลึก รู้ ลักษณะของสภาพธรรมใดสภาพธรรมหนึ่งที่กำลังปรากฏทางใดทางหนึ่ง ที่ละขณะๆ แล้วแต่ ว่า สติจะเกิด ระลึก รู้ ลักษณะของสภาพธรรมใด ทางไหนตามปกติ ตามความเป็นจริง นี่คือความต่างระหว่าง ขณะที่สติระลึก กับ ขณะที่สติไม่ระลึกหรือ ขณะที่ไม่หลงลืมสติ กับ ขณะที่หลงลืมสติ

ถ้าสติปัฏฐาน ไม่เกิดก็ ฟังไป ค่อยๆ เข้าใจไป ที่ละนิด ทีละหน่อยจนกว่าสติปัฏฐานจะเกิด ขณะใด ที่สติปัฏฐานเกิด ... ขณะนั้น จะรู้ว่า สติปัฏฐาน เกิดแล้ว จึงมีการระลึก รู้ ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ซึ่ง เป็นปกติ เป็นธรรมดา อย่างนี้ สติ ระลึกรู้ได้ ขณะใด ... ขณะนั้น ก็ ไม่ได้หลงลืมสติ

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่คุณพ่อ คุณแม่ และ สรรพสัตว์