พระภิกษุรดน้ำต้นไม้เป็นอาบัติ

[เล่มที่ 3] พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ ปฐมภาค-ทุติยภาค เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ ๖๓๖

ข้อความบางตอนจากอรรถกถากุลทูสกสิกขาบท สังฆาทิเสสสิกขาบทที่ ๑๓

อันที่จริงในการปลูกและการรดนั้น เมื่อท่านกล่าวอยู่ว่า ซึ่งดอกไม้ดอก ดังนี้ ในเมื่อท่านควรจะกล่าวโดยไม่แปลกกันว่า ปลูกเองบ้าง ให้ผู้อื่นปลูกบ้าง รดเองบ้าง ให้ผู้อื่นรดบ้าง ซึ่งต้นไม้ ดังนี้ ชื่อว่า ย่อมให้ทราบ อธิบายว่า คำว่า กอไม้ดอก นี้กล่าวหมายเอาต้นไม้ที่มีดอกและผล เพื่อประโยชน์แก่การสงเคราะห์ตระกูลเท่านั้น แต่ยังมีปริยายในการปลูก เพื่อประโยชน์แก่อารามเป็นต้นอย่างอื่น เพราะเหตุนั้น คำใดที่พระอรรถกถาจารย์ทั้งหลายทราบความมีปริยายในการปลูกเพื่อประโยชน์แก่อาราม เป็นต้นนั้น และความไม่มีปริยายในการปลูกเพื่อประโยชน์แก่การสงเคราะห์ตระกูลนี้แล้ว กล่าวไว้ในอรรถกถาทั้งหลาย คำนั้นเป็นอันท่านกล่าวชอบแท้ จริงอยู่ คำนี้ข้าพเจ้าก็ได้กล่าวแล้วว่า การปลูก เป็นต้นและการร้อย เป็นต้นทุกๆ อย่าง พึงทราบตามนัยที่กล่าวแล้ว ในวิสัยมีการร้อยเป็นต้นนั้น พึงมีคำถามว่า ถ้าเป็นอาบัติในเพราะการร้อย เป็นต้น เพื่อประโยชน์แก่การบูชาพระรัตนตรัย แล้วเหตุไร ในเพราะการนำไป เป็นต้น จึงเป็นอนาบัติเล่า มีคำแก้ว่า เพราะนำไปเพื่อประโยชน์แก่กุลสตรี เป็นต้น จึงเป็นอาบัติ จริงอยู่ในหรณาธิการ พระธรรมสังคาหกาจารย์ทั้งหลายได้กล่าวไว้ให้พิเศษแล้วว่า เต กุลิตฺถีนํ เป็นต้น เพราะเหตุนั้น จึงไม่เป็นอาบัติแก่ภิกษุผู้นำไปเพื่อประโยชน์แก่พระพุทธเจ้าเป็นต้น

ก็ในการรดเอง และการใช้ให้รด มีวินิจฉัยอาบัติดังนี้:-

เป็นปาจิตตีย์ ทุกๆ แห่ง ด้วยน้ำที่เป็นอกัปปิยะ เพื่อประโยชน์แก่การประทุษร้ายตระกูลและบริโภค เป็นทุกกฏก็มี แต่เพื่อประโยชน์แก่การทั้งสองนั้นเท่านั้น เป็นทุกกฏ ด้วยน้ำที่เป็นกัปปิยะ ก็ในการประทุษร้ายตระกูลและการบริโภคนี้ เพื่อต้องการบริโภคไม่เป็นอาบัติในการใช้ให้รดน้ำด้วยกัปปิยโวหาร แต่ในฐานะแห่งอาบัติ ผู้ศึกษาพึงทราบความเป็นอาบัติมาก เพราะมีประโยคมาก ด้วยอำนาจสายน้ำขาดในการเก็บเอง เพื่อประโยชน์แก่การประทุษร้ายตระกูล เป็นทุกกฏกับปาจิตตีย์ตามจำนวนดอกไม้ ในการบูชาพระรัตนตรัย เป็นต้นอย่างอื่น เป็นปาจิตตีย์อย่างเดียว แต่ภิกษุผู้เก็บดอกไม้เป็นจำนวนมากด้วยประโยคอันเดียว พระวินัยธรพึงปรับด้วยอำนาจแห่งประโยค ในการใช้ให้เก็บ เพื่อประโยชน์แก่การประทุษร้ายตระกูล คนที่ภิกษุใช้ครั้งเดียว เก็บแม้มากครั้ง ก็เป็นปาจิตตีย์กับทุกกฏแก่ภิกษุนั้นครั้งเดียวเท่านั้น ในการเก็บเพื่อบูชาพระรัตนตรัย เป็นต้น อย่างอื่นเป็นปาจิตตีย์อย่างเดียว