ฆราวาสได้เป็นพระอรหัตหากไม่บวชต้องเข้าสู่พระนิพพาน [มิลินทปัญหา]

ข้อความตอนหนึ่งจากหนังสือ

มิลินทปัญหา

คีหิอรหัตตปัญหา

ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าพระนาคเสนเถระผู้มั่นในอริยศีลสังวรวินัย

ตุมฺเห ภณถ พระผู้เป็นเจ้ากล่าวไว้กับโยมแต่เดิมว่า ฆราวาสได้พระอรหัตนั้นมีคติ ๒ ประการ คือจะต้องบวชเสียในวันอันได้พระอรหัตนั้นประการ ๑ ข้อหนึ่ง บุคคลเป็นฆราวาสได้สำเร็จพระอรหัตแล้ว ไม่บวชเสียในวันนี้จะเข้าสู่พระนิพพานในวันที่ได้พระอรหันต์นั้นประการ ๑ เป็นคติสิริเป็น ๒ ประการแน่ ดังนี้หรือกระไร

พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารพระองค์ผู้ประเสริฐ ซึ่งฆราวาสได้พระอรหัตในวันใด ต้องบวชในวันนั้น ในสำนักครูบาอาจารย์โดยปรกติที่ว่าจะกระทำเหมือนพระโองการตรัสฉะนี้ จะได้บวชเอาเองก็ดี จะให้คอยท่าอุปัชฌาย์อาจารย์ท่านผู้มีฤทธิ์อันจะเหาะมาบวชให้ก็ดี ช้าไปวัน ๑ หรือ ๒ วัน เช่นนี้ไม่ได้ ถ้าบวชเองก็เป็นไถยเพศ มิได้เรียกว่าบรรพชา ประการหนึ่ง ถึงจะคอยท่าพระอรหันต์อันมีฤทธิ์ รู้จักจิตว่าจะบรรพชาจึงจะเหาะมาบวชให้ก็ไม่ได้ ถ้าช้าไปจนวัน ๑ หรือ ๒ วัน เกินกำหนดไป ก็คงจะเข้าสู่นิพพานในวันนั้น ขอถวายพระพร สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ผู้เป็นปิ่นประชากรมีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณอันประเสริฐ พระผู้เป็นเจ้าสิว่ากระนั้น ก็ฆราวาสนี้ถ้าได้ถึงพระอรหัตแล้วน่าที่จะดีทีเดียว ไฉนจึงร้อนรนถึงสิ้นชีวิตฉะนี้เล่า

พระนาคเสนผู้ประกอบด้วยปรีชาเฉลิมปราชญ์ จึงวิสัชนาว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร เป็นด้วยเพศฆราวาสนี้ต่ำไม่สมควรแก่พระอรหัต ภูมิ คฤหัสถ์นี้เป็นภูมิอันต่ำช้านัก จึงต้องให้ละเพศฆราวาสบวชเสียในวันที่ได้พระอรหัตนั้นนี่แหละ เพศแห่งบรรพชิตผิดกันต่างกัน อุปมาดังบุคคลอันเคยรับประทานอาหารเลี้ยงชีวิต มีชีวิตอยู่เพราะอาศัยอาหาร ครั้นมาเป็นทุพภิกขกาล เกิดข้าวแพงหาอาหารบริโภคมิได้ บุรุษผู้นั้นอดอาหารอยู่หลายวัน ครั้นหาอาหารได้ บุรุษชายนั้นบริโภคจนเกินขนาด เตโชธาตุมิอาจเผาผลาญได้ บุรุษผู้นั้นก็ถึงแก่ชีวิตักษัยกระทำกาลกิริยาตาย จะว่าบุรุษชายนั้นไม่รู้ประมาณ หรือจะโทษเอาอาหารว่า ตายเพราะอาหารหรือประการใดเล่า

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณ อาหารเป็นเครื่องเลี้ยงชีวิตจะเป็นยาพิษหามิได้ บุรุษผู้นั้นมาสิ้นชีวิตด้วยโลภในอาหาร รับประทานเกินขนาดไป จะโทษอาหารอย่างไรได้

พระนาคเสนถวายพระพรว่า ฉันใดก็ดี ภูมิฆราวาสต่ำนักไม่อาจต้านทานพระอรหัตเปรียบดุจคนอดอาหาร ต้านทานอาหารไม่ได้ ฉะนั้น เหตุฉะนี้แหละ ฆราวาสที่ได้พระอรหัตจึงต้องบรรพชาเสีย หรือนิพพานเสียในวันนั้น นะบพิตรพระราชสมภาร อีกประการหนึ่งเล่า เปรียบอุปมาดุจกลุ่มหญ้าอันน้อยนัก บุคคลจะเอาศิลาอันหนักทับลงกลุ่มหญ้าอันน้อยมิอาจทนทานศิลานั้นได้ ประการหนึ่ง เปรียบดังบุคคลประกอบได้บุญอันน้อย ได้สมบัติอันเป็นอิสรภาพแล้วมิอาจปราบดาภิเษกครองราชสมบัติได้ ไม่คู่ควรที่จะครองราชสมบัติ ก็บังเกิดความฉิบหายอันตรายต่างๆ ถึงกับต้องประหารชีวิต ทนเวทนาสาหัส จะโทษสมบัติว่าสมบัติร้อนพาให้อายุนั้นหรือประการใดเล่า ขอถวายพระพร