เจตนาเจตสิกชาติกิริยา
อาทิตย์ ที่ ๒๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๒
ครั้งที่ ๑๐๐
รัชดา ดิฉันยังสนใจเรื่องเจตนาที่ท่านอาจารย์อธิบาย คือ อะไรเป็นปัจจัยให้เกิดเจตนา
อาจารย์ เจตนาเป็นธรรมะใช่ไหมคะ เป็นปรมัตถธรรมอะไร เป็นเจตสิก เกิดกับอะไร เกิดกับจิต เกิดกับจิตทุกดวง เพราะฉะนั้น จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเจตสิกหรือเปล่า
รัชดา จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเจตสิก แล้วที่อาจารย์กล่าวว่าเจตนามี ๔ ชนิด เจตนาที่เป็นกุศล อกุศล วิบาก กิริยา สนใจเจตนาที่เป็นกิริยาค่ะ
อาจารย์ เจตนาที่เป็นกิริยาก็เกิดกับจิตที่เป็นกิริยา จะไปเกิดกับกุศลจิตหรือ อกุศลจิตไม่ได้
รัชดา กับปุถุชนทั่วไป เจตนาที่เป็นกิริยา ก็เกิดได้ใช่ไหมคะ
อาจารย์ ปุถุชน เป็นจิตหรือเปล่า ถ้าไม่มีจิต จะมีปุถุชนไหม จิตนั่นแหละเกิดขึ้น จึงเรียกว่าเป็นคนโน้น คนนี้ ถ้าไม่มีจิต เจตสิก จะเรียกว่าอะไร
รัชดา เพราะฉะนั้น เจตนาที่เป็นกิริยา ก็คือ เจตนาที่เกิดจิตทุกดวงนั่นเอง
อาจารย์ ไม่ใช่ค่ะ กุศลจิตมีเจตสิกเกิดร่วมด้วย ทั้งหมดเป็นกุศล ไม่ใช่เฉพาะจิตเป็นกุศลเจตสิกเป็นอกุศล ไม่ได้ ต้องเป็นอย่างเดียวกัน เกิดพร้อมกัน ดับพร้อมกัน
รัชดา และเจตนาที่เป็นกิริยา ก็เกิดกับกิริยาจิตใช่ไหม กิริยาจิตเป็นจิตของพระอริยบุคคล
อาจารย์ กิริยาที่ไม่มีเหตุเกิดด้วยก็มีค่ะ
รัชดา มีได้ทั่วไปเลยใช่ไหมคะ
อาจารย์ ไม่ใช่ทั่วไป ขณะใดที่เป็นกิริยาจิต เกิดทำหน้าที่นั้น แล้วก็ดับไป
รัชดา เพราะฉะนั้น เจตนาที่เป็นกิริยาก็เกิดได้ตลอดเวลา
อาจารย์ ตลอดเวลา หมายความว่าอย่างไรคะ
รัชดา คือในชีวิตประจำวันนี้ เจตนาที่เป็นกิริยา ก็เกิดได้
อาจารย์ เมื่อจิตเป็นกิริยาจิต
อาจารย์ เจตนาเป็นธรรมะใช่ไหมคะ เป็นปรมัตถธรรมอะไร เป็นเจตสิก เกิดกับอะไร เกิดกับจิตค่ะ เกิดกับจิตทุกดวง เพราะฉะนั้น จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเจตสิกหรือเปล่า
ถาม จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเจตสิก ด้วยอำนาจของปัจจัยใดบ้างค่ะ?
ขอขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ
จิตเป็นปัจจัยให้เจตสิกเกิดขึ้นด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย อนันตรปัจจัย สมนันตรปัจจัย สหชาตปัจจัย อัญญะมัญญปัจจัย นิสสยปัจจัย ฯลฯ
ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ
เรียนถามเพิ่มเติมค่ะว่า เจตนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับกริยาจิตของท่านพระอรหันต์ ขณะทำชวนกิจ ไม่เป็นสหชาตนานักขณิกกัมมปัจจัยใช่ไหมค่ะ เพราะเจตนาเจตสิกที่เกิดร่วมกับกิริยาจิตขณะนั้นไม่ใช่กุศล และอกุศลจึงไม่ให้ผลต่างขณะ
