เกียดกันอกุศลด้วยหิริ [หิริสูตร]

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรคเล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 95-96

หิริสูตร

ว่าด้วยเกียดกันอกุศลด้วยหิริ

[๓๘] เทวดากล่าวว่า บุรุษที่เกียดกันอกุศลธรรมด้วยหิริได้มีอยู่น้อยคนในโลกภิกษุใดบรรเทาความหลับ เหมือนม้าดีหลบแซ่ ภิกษุนั้น มีอยู่น้อยรูปในโลก

[๓๙] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ขีณาสวภิกษุพวกใด เป็นผู้เกียดกันอกุศลธรรมด้วยหิริมีสติ ประพฤติอยู่ในกาลทั้งปวงขีณาสวภิกษุพวกนั้น บรรลุนิพพาน เป็นส่วนสุดแห่งทุกข์แล้วย่อมประพฤติเรียบร้อย ในบุคคลผู้ไม่เรียบร้อย

อรรถกถาหิริสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในหิริสูตรที่ ๘ ต่อไป :- ชนใด ย่อมเกียดกันอกุศลธรรมทั้งหลายด้วยหิริเพราะเหตุนั้น ชนนั้น จึงชื่อว่าผู้เกียดกันอกุศลธรรมด้วยหิริ. บทว่า โกจิ โลกสฺมึ วิชฺชติ นี้เทวดาทูลถามว่า ใครๆ เห็นปานนี้ยังมีอยู่หรือ. บทว่า โย นินฺทํ อปโพเธติ แปลว่า บุคคลใด เมื่อนำความครหา (ความชั่ว) ออกย่อมรู้.

บทว่า อสฺโส ภโทฺร กสามิว อธิบายว่า ม้าอาชาไนยตัวเจริญ เมื่อสารถีนำแซ่ออกย่อมรู้ ย่อมไม่ให้แซ่ตกไปในตน เพราะเห็นเงาแห่งปฏักเป็นราวกะแทงอยู่ ฉันใดภิกษุใด เมื่อไม่ให้อักโกสนวตถุ (เรื่องด่า) อันเป็นจริงตกไปในตนชื่อว่า นำความนินทาออก เมื่อนำออกย่อมรู้เทวดาทูลถามว่าพระขีณาสพเห็นปานนี้ สักองค์หนึ่งมีอยู่หรือ. แต่ว่า บุคคล ผู้ชื่อว่า พ้นจากการด่าด้วยถ้อยคำอันไม่เป็นจริง ย่อมไม่มี.

บทว่า ตนุยา แปลว่า น้อย อธิบายว่าชื่อว่า พระขีณาสพทั้งหลาย เกียดกันอกุศลธรรมทั้งหลายด้วยหิริเที่ยวไปอยู่ มีน้อย. บทว่า สทา สตา ได้แก่ผู้ประกอบด้วยความไพบูลย์แห่งสติตลอดกาลเป็นนิตย์. บทว่า อนฺตํ ทุกฺขสฺส ปปฺปุยฺย ได้แก่ บรรลุพระนิพพาน อันเป็นธรรมที่สิ้นสุดของวัฏทุกข์. คำที่เหลือ มีนัยตามที่กล่าวแล้วนั่นแหละ

จบ อรรถกถาหิริสูตรที่ ๘

ขออนุโมทนาขออุทิศกุศลแด่คุณพ่อ คุณแม่และ สรรพสัตว์.