ยังไม่ถึงเวลา...? (กัมมสกตาญาณ)

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขณะที่กำลังเห็น ขณะนี้ ความจริง คือ ธรรม ที่ต้องเกิดเพราะ เหตุที่ได้กระทำแล้ว ทุกคน อยากเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส กระทบสัมผัส คิดนึกในสิ่งที่ดี แต่ จะได้รับอย่างนั้นหรือเปล่า เพราะฉะนั้น ไม่ลืมคำว่า "ถึงเวลา" ถึงเวลาของ ปัจจัย ที่ทำให้ สภาพธรรมนั้นๆ เกิดขึ้นสภาพธรรมนั้นๆ จึงเกิดขึ้นได้

แม้แต่ ความเข้าใจในพระธรรมที่ได้ฟังการประจักษ์แจ้งการเกิดขึ้น และดับไปของสภาพธรรม ในขณะนี้จะเกิดขึ้นได้ไหม ถ้า ยังไม่ถึงเวลา เพราะฉะนั้น คำว่า "ยังไม่ถึงเวลา" จะละเอียดลึกซึ้งแค่ไหน เช่น ขณะนี้ เราอาจจะบอกว่า ยังไม่ถึงเวลารับประทานอาหารแต่ ถึงเวลาของการฟังพระธรรม ถึงเวลาเห็น ได้ยิน เป็นต้น ถ้ามีความเข้าใจอย่างนี้จริงๆ เป็น "กัมมสกตาญาณ" ซึ่ง เข้าใจ เรื่องของกรรมจริงๆ

เป็นความเข้าใจจริงๆ ว่า ไม่มีใครที่สามารถบังคับบัญชาอะไรได้เลย และ กรรม ก็เป็นสภาพธรรมที่เป็น นามธรรม คือ เจตนาเจตสิก ที่มีลักษณะจงใจ ตั้งใจ ขวนขวาย เจตนาที่เป็นกุศลก็มี ที่เป็นอกุศลก็มี ขณะที่กุศลกรรม สำเร็จแล้ว ย่อมเป็นเหตุที่ทำให้เกิดผลที่ดีเมื่อเหตุดี ผลก็ต้องดี แต่ เลือกให้เกิดได้ไหม ให้เป็นอย่างที่ต้องการ เลือกไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นถ้ามีความเข้าใจ "ธรรม" และ เข้าใจลักษณะของสภาพธรรมต่างๆ ที่ "ไม่ใช่เรา" ก็สามารถที่จะเข้าใจ "กัมมสกตาญาณ" ได้

ด้วยเหตุนี้ ผู้ที่อบรมเจริญ "ปัญญา" จึงสามารถที่จะเข้าใจทันที ว่า ความหมายของ "ญาณ" คือ ปัญญา ที่เข้าใจเรื่องของกรรม (กัมมสกตาญาณ) ว่า เป็นความเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ขณะนี้ไม่ว่าจะเป็น เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส กระทบสัมผัสทางกาย เป็นความเข้าใจจริงๆ ว่า สิ่งที่กำลังปรากฏ ขณะนี้ เป็น สภาพธรรมซึ่ง ใคร ก็ทำให้เกิดขึ้นไม่ได้เลย ปัจจัย ที่ทำให้สิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้ ปรากฏได้

นอกจาก "กัมมปัจจัย" ก็ยังมี ปัจจัยอื่นๆ อีก ความเข้าใจ "ธรรม" จริงๆ คือ เมื่อฟัง "ธรรม" แล้ว ให้ทราบว่าสภาพธรรมที่มีจริง ที่กำลังปรากฏ ขณะนี้ เป็น "ธรรม" ถึงแม้ว่า ยังไม่สามารถเข้าใจ และ เข้าถึงความจริงว่า เป็น "ธรรม" แต่ เริ่ม เข้าใจ ว่า ถ้าปัญญาเกิด ปัญญารู้อะไร "ปัญญา" รู้สิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏ ตามปกติ ตามความเป็นจริง ซึ่งก็คือ สภาพธรรม ที่กำลังเกิดขึ้นและดับไป นั่นเอง นี่คือ ความละเอียดของ "ธรรม" ที่พระผู้มีพระภาคฯ ทรงตรัสรู้ และ ทรงแสดงให้เข้าใจ

ข้อความบางตอนจากการสนทนาธรรม วันอาทิตย์ที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๕๒ ณ อาคารมูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา

... ขออนุโมทนา ...