ลักษณะผู้เป็นอริยะและไม่ใช่อริยะ [เรื่องพรานเบ็ดชื่ออริยะ]

[เล่มที่ 43] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๔ - หน้าที่ 90

๙. เรื่องพรานเบ็ดชื่ออริยะ

[๒๐๒] ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพรานเบ็ด ชื่ออริยะคนหนึ่ง ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "น เตน อริโย โหติ" เป็นต้น

พรานเบ็ดต้องการให้พระศาสดาตรัสเรียกตนว่า อริยะ ความพิสดารว่า วันหนึ่งพระศาสดาทรงเห็นอุปนิสัยแห่งโสดาปัตติมรรค ของนายอริยะนั้น เสด็จเที่ยวบิณฑบาตในบ้านใกล้ประตูด้านทิศอุดร แห่งกรุงสาวัตถี อันภิกษุสงฆ์แวดล้อม เสด็จมาแต่บ้านนั้น ขณะนั้นพรานเบ็ดนั้นตกปลาอยู่ด้วยเบ็ด เห็นภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขได้ทิ้งคันเบ็ดยืนอยู่แล้ว

พระศาสดาเสด็จกลับ ประทับยืนอยู่ ณ ที่ไม่ไกลพรานเบ็ดนั้น ตรัสถามชื่อของพระสาวกทั้งหลาย มีพระสารีบุตรเถระเป็นต้นว่า "เธอชื่อไร เธอชื่อไร" แม้พระสาวกเหล่านั้น ก็กราบทูลชื่อของตนๆ ว่า "ข้าพระองค์ชื่อสารีบุตร ข้าพระองค์ชื่อ โมคคัลลานะ" เป็นต้น

พรานเบ็ดคิดว่า "พระศาสดาย่อมตรัสถามชื่อสาวกทุกองค์ เห็นจักตรัสถามชื่อของเราบ้าง" ลักษณะผู้เป็นอริยะและไม่ใช่อริยะ พระศาสดาทรงทราบความปรารถนาของพรานเบ็ดนั้น จึงตรัสถามว่า "อุบาสก เธอชื่อไร"

เมื่อเขากราบทูลว่า "ข้าพระองค์ชื่ออริยะพระเจ้าข้า"

ตรัสว่า "อุบาสก ผู้ที่ฆ่าสัตว์เช่นท่านจะชื่อว่าอริยะไม่ได้"