ปัญญา คือ ความเห็นถูก ตรงกันข้ามกับ ความไม่รู้

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ตราบใดที่เรายังไม่รู้เกี่ยวกับชีวิตของเรา เราก็ไม่มี "ความสุขอย่างสมบูรณ์" .. "ความไม่รู้" ตรงกันข้ามกับ "ปัญญา" .. "ปัญญา" คือ ความเห็นถูก "ปัญญา" เป็นสิ่งที่มีค่ายิ่งกว่าสมบัติใดๆ ทั้งสิ้น "ปัญญา" เป็นสิ่งที่เกื้อกูลเราได้มากที่สุด "ปัญญา" สามารถเข้าใจ "ขณะปัจจุบัน" ได้อย่างลึกซึ้ง "ปัญญา" รู้ว่า สภาพธรรมเกิดขึ้นเพราะปัจจัยอย่างไร "ปัญญา" รู้ว่า สภาพธรรมต่างๆ นั้น ยั่งยืนหรือเสื่อมสลาย "ปัญญา" รู้ว่า สภาพธรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นนั้น ดับไปอย่างรวดเร็วและ ไม่กลับมาอีกเลย

สภาพธรรมทุกอย่างเช่น การเห็น การได้ยิน ความรู้สึก การสัมผัส เป็นสภาพธรรมที่เกิดขึ้นชั่วขณะสั้นๆ ถ้าเรายึดถือสภาพธรรมขณะใด ขณะนั้น คือ "ความไม่รู้" (โมหะ) ขณะที่ไม่รู้...คือ ไม่รู้ถึง "ความไม่เที่ยง" ของสภาพธรรมที่กำลังเกิดขึ้นและกำลังดับไป อย่างรวดเร็ว ขณะนี้ สภาพธรรมต่างๆ กำลังเกิดดับสภาพธรรมแต่ละประเภท มีปัจจัยที่สมควรแก่การที่จะเกิดขึ้น จึงเกิดขึ้นได้ไม่มีใครสามารถทำให้สภาพธรรมเกิดขึ้นตามความต้องการได้ เช่น จักขุปสาท เป็นปัจจัยหนึ่ง ซึ่งทำให้เกิด "การเห็น"เมื่อไม่มีจักขุปสาท การเห็นก็เกิดขึ้นไม่ได้ เป็นต้น เมื่อมี "ปัจจัยที่เหมาะสม" แก่สภาพธรรมใด สภาพธรรมนั้น ก็เกิดขึ้นเรายึดมั่นในสิ่งที่เรารู้ได้ทางทวารต่างๆ อยู่ตลอดเวลา ในชีวิตประจำวันเราติดข้องต้องการในการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส และการสัมผัส เมื่อ "เข้าใจ" ว่า สภาพธรรมทั้งหลายที่เกิดขึ้น และเป็นไปในชีวิตประจำวันนั้น...เกิดขึ้นเพราะ "เหตุปัจจัย"เราจะสามารถแก้ปัญหาในชีวิตของเราได้อย่างฉลาดขึ้น

ข้อความบางตอน....จากหนังสือ "เข้าใจธรรม" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์เรียบเรียงโดย Nina Van Gorkomแปลโดย คุณสุจิตต์ อึ้งภากรณ์ ขออนุโมทนา