ชีวิต ศาสนา และ สัจจธรรม

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

"ศาสนา" เป็นเพียง "คำ" ที่บ่งบอกความเชื่อถือของแต่ละคน แต่ถ้าเราไม่ติดป้ายอะไรไว้ เราจะเข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง เราสามารถเข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง ซึ่งเป็น "สัจจธรรม" สำหรับทุกคนไม่ว่าจะนับถือศาสนาอะไร ไม่ว่าจะเป็นคนชาติไหน

"จิต" มีจริง และ เป็น "สัจจธรรม" สำหรับทุกคน เช่น "จิตเห็น" มีจริง สำหรับทุกคน "จิตเห็น" เกิดขึ้นเพียงชั่วขณะที่ กำลังรู้ สิ่งที่ปรากฏทางตา เท่านั้น หรือ ขณะที่ได้ยินนั้น ก็ไม่ใช่ขณะที่เห็น "จิตได้ยิน" เกิดขึ้นเฉพาะขณะที่กำลังได้ยินเสียง เท่านั้น "จิตได้ยิน" ไม่รู้อะไรเกี่ยวกับ "สิ่งที่กำลังปรากฏทางตา" เลย เมื่อมี "ปัจจัย" ที่ทำให้เกิดการได้ยิน ก็ต้องได้ยิน

เพราะฉะนั้น "จิต" คือสภาพที่รู้อารมณ์ เช่น จิตเห็น หรือ จิตได้ยิน เป็นต้น และสภาพธรรมที่มีจริงอื่นๆ ก็เกิดขึ้นเพราะ "เหตุปัจจัย" บังคับบัญชาไม่ได้ สภาพธรรมทั้งหลาย เมื่อเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยแล้ว ก็ต้องดับไป หมดสิ้นไป ไม่มีใครทำให้เกิดขึ้น และเมื่อเกิดขึ้นแล้ว ก็ไม่มีใครสามารถที่จะทำให้คงอยู่ได้ ชีวิต ดำเนินไป ทีละขณะจิตๆ จนกระทั่งตายชีวิต เป็นเพียงขณะจิตหนึ่งๆ ซึ่ง "รู้สิ่งที่กำลังปรากฏ" แล้วก็ดับสิ้นไป

ข้อความบางตอน จากหนังสือ "เข้าใจธรรม" สนทนาธรรมกับอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ เรียบเรียงโดย Nina Van Gorkom แปลโดย คุณสุจิตต์ อึ้งภากรณ์

... ขออนุโมทนา ...